Khám phá vẻ đẹp ngàn năm văn hiến của Hà Nội tại nhà cổ Mã mây, nơi lưu giữ cốt cách người Thủ đô với những nét ứng xử đặc trưng, phản ánh giá trị đạo đức bất biến qua thời gian.

Thăng Long Hà Nội, trong ca dao ngạn ngữ, được thể hiện qua những câu thơ mang đậm nét văn hóa truyền thống.

“Nhất cao là núi Ba Vì

Thăng Long, kinh kỳ bậc nhất lịch sử, sắc đẹp tuyệt trần.

Hà Nội, thủ đô ngàn năm văn hiến, ẩn chứa trong mình những giá trị đạo đức tinh thần bất biến, thể hiện rõ nét qua những địa danh, con người và cách ứng xử độc đáo. Cứ nhắc đến ốc tháng mười, người ta lại nhớ đến người Hà Nội, một hình ảnh ẩn chứa bao điều thú vị.

Trong một lần muốn tìm hiểu về Hà Nội, mình được một người bạn gợi ý đến ngôi nhà cổ trên phố Mã Mây. Bạn ấy nói rằng, đây là nơi lưu giữ nét văn hóa xưa cũ và phong cách sống của người Hà Thành, một dấu ấn về thời kỳ hào hoa, thanh lịch của phố thị.

Tản mạn về căn nhà cổ kính

Bước chân vào con phố phồn hoa, tôi bất ngờ khi thấy một căn nhà nhỏ bằng gỗ nâu, ẩn hiện dưới tán cây đang độ thay lá, như một nốt lặng giữa dàn nhạc ồn ào của những tòa nhà cao tầng.

Ngôi nhà cổ kính ấy vẫn sừng sững, chứng kiến dòng chảy thời gian.

Dừng xe bên đường, tôi trò chuyện với bà cụ bán nước. Nét cười phúc hậu và mái tóc bạc phơ của bà như đưa tôi ngược dòng thời gian. Cảm giác bình yên, êm đềm lan tỏa, níu chân tôi bước qua cánh cửa, tiếp tục hành trình khám phá.

Giọng cụ trầm ấm, kể về đời, về người, như dòng chảy thời gian trên con phố xưa.

Nằm ẩn mình trên phố Mã Mây, Hà Nội, ngôi nhà cổ mang tên phố, là minh chứng cho kiến trúc Hà Nội xưa. Tên gọi Mã Mây, kết hợp từ hai con phố Hàng Mã và Hàng Mây, ẩn chứa nét độc đáo của ngôi nhà. Kiến trúc dạng hình ống, phổ biến ở nhiều vùng quê, nhưng tại đây, người Hà Nội đã khéo léo biến tấu, tạo nên không gian sống thoáng đãng. Họ sáng tạo thêm nhiều lớp nhà, giữa các lớp là khoảng sân đón ánh sáng và gió, khắc phục điểm hạn chế về chiều ngang của nhà ống. Thêm vào đó, ngôi nhà được xây theo kiểu nở hậu, thể hiện quan niệm về phúc lộc, hậu vận thịnh vượng của người xưa. Kiến trúc độc đáo này là minh chứng cho sự tinh tế và khéo léo trong bố cục không gian sống của người Hà Nội xưa.

Xây dựng từ những năm 1890, ngôi nhà cổ kính này là một trong 14 công trình còn sót lại từ thời kỳ đó, lặng lẽ chứng kiến ​​sự thăng trầm của Hà Nội suốt hơn một thế kỷ.

Lịch sử ngôi nhà: Tiến trình

Ngôi nhà số 87 Mã Mây đã trải qua nhiều lần chuyển đổi chủ sở hữu. Năm 1954, một thương gia bán thuốc bắc mua lại căn nhà để kinh doanh. Sau đó, trong 6 năm (từ 1954 đến 1960), 5 gia đình đã đến sinh sống tại đây. Cuối năm 1998, với sự đồng ý của các gia đình về việc tái định cư, ngôi nhà được trùng tu tôn tạo và chính thức hoàn thiện vào ngày 27 tháng 10 năm 1999 trong khuôn khổ hợp tác giữa Hà Nội và Toulouse (Pháp).

Bố trí không gian của nhà cổ: Sơ đồ chi tiết.

Bảng tên “Ngôi nhà di sản” trên phố Mã Mây là niềm tự hào của người Hà Nội, minh chứng cho giá trị lịch sử và văn hóa của thủ đô.

Sắp xếp không gian bên trong nhà

Tầng 1: Mặt tiền, cửa hàng, sân, nhà sau, bếp, vệ sinh

Ngôi nhà sở hữu mặt tiền rộng mở ra phố, tận dụng tối đa không gian để kinh doanh và giao tiếp. Điểm độc đáo là tường nhà không được xây kín, thay vào đó là hệ thống khung gỗ đóng mở linh hoạt, tạo nên cửa lùa tiện lợi khi không kinh doanh.

Cửa lùa mang đến sự linh hoạt và sáng tạo cho kiến trúc tổng thể của ngôi nhà, tạo điểm nhấn độc đáo.

Khoảng sân khô ráo, đón trọn ánh nắng, gió trời và nước mưa, là nguồn nước sạch cho sinh hoạt. Nơi đây, dưới ánh trăng rằm sáng, trong men rượu quỳnh tương, người Hà Nội xưa nhắm mắt lại và ngâm nga những câu thơ, tìm thấy niềm vui thú giản dị.

Khoảng sân ngập nắng, điểm tô bởi những chậu cây xanh mát, mang thiên nhiên gần gũi đến bên bạn.

Căn nhà ấm áp, rộn ràng tình yêu, xua tan giá lạnh mùa đông.

Tủ trưng bày đồ gốm sứ được bảo tồn cẩn thận.

Bàn trà, ghế gụ cổ kính, in dấu thời gian, gợi nên vẻ đẹp trầm mặc, ấm áp.

Bức tranh “Lý Ngư Vọng Nguyệt” được treo trang trọng, toát lên vẻ đẹp thanh tao, ẩn chứa thông điệp về sự thanh thản, tự tại.

Bức tranh cá chép trông trăng, ngoài ý nghĩa chờ đợi đỗ đạt, còn ẩn chứa một thông điệp sâu sắc. Thay vì ngẩng đầu lên trời, cá chép lại nhìn trăng dưới đáy nước – một ánh trăng huyền ảo, không có thật. Qua đó, người xưa muốn nhắn nhủ chúng ta đừng theo đuổi những giá trị hư ảo, hãy tập trung vào những điều thực tế, vững chắc.

Bước qua sân, gian nhà hậu hiện ra, tiếp nối là kho hàng và căn bếp. Dụng cụ nấu ăn truyền thống bằng củi rơm vẫn còn đó, như đưa ta quay về quá khứ, gặp lại những người thân yêu trong kí ức.

Kiềng, chõ, chum, rế mộc mạc, gợi nhớ bếp lửa ấm nồng của mỗi gia đình.

Căn bếp, nơi vun vén ấm no, cũng là nơi lưu giữ nét văn hóa đặc trưng của người Việt, ẩn chứa câu chuyện về ông Táo – vị thần linh cai quản bếp núc. Truyền thuyết về ông Táo xoay quanh câu chuyện đầy bi kịch của Trọng Cao, Thị Nhi và Phạm Lang.

Trọng Cao và Thị Nhi từng là vợ chồng, cuộc sống không con cái khiến họ thường xảy ra mâu thuẫn. Trong cơn nóng giận, Trọng Cao đánh vợ khiến Thị Nhi bỏ nhà ra đi. Nàng gặp Phạm Lang và trở thành vợ ông. Hối hận vì hành động của mình, Trọng Cao đi tìm vợ, nhưng đã hết tiền bạc và đành phải đi ăn xin.

Số phận trớ trêu, chàng đến ăn xin tại nhà Thị Nhi. Hai người gặp lại, Thị Nhi bày tỏ sự ân hận vì đã lấy Phạm Lang. Đúng lúc Phạm Lang trở về, sợ chồng khó xử, Thị Nhi bảo Trọng Cao trốn trong đống rơm. Phạm Lang đốt rơm để lấy tro bón ruộng, Trọng Cao không dám chui ra vì sợ ảnh hưởng đến gia đình mới của Thị Nhi, nên bị lửa thiêu. Thấy chồng chết, Thị Nhi cũng nhảy vào đống rơm đang cháy để chết theo. Phạm Lang quá bất ngờ cũng nhảy vào đống lửa, chết theo vợ.

Câu chuyện về ông Táo là lời nhắc nhở về sự ân hận, lòng chung thủy và sự hi sinh cao cả, đồng thời khẳng định vai trò quan trọng của bếp núc trong đời sống tinh thần của người Việt.

Câu chuyện tình yêu chung thủy của Phạm Lang, Trọng Cao và Thị Nhi đã khiến Ngọc Hoàng cảm động. Thấy họ sống có tình có nghĩa, Ngọc Hoàng sắc phong họ làm Táo Quân, mỗi người giữ một việc: Phạm Lang làm Thổ Công, trông coi việc đất đai; Trọng Cao làm Thổ Địa, trông coi việc nhà cửa; Thị Nhi làm Thổ Kỳ, trông coi việc chợ búa. Từ đó, trong dân gian lưu truyền câu thơ: “Thế gian một vợ một chồng/ Không như ông Táo hai ông một bà”.

Bóng cây xanh rờn phủ kín gian nhà hậu.

Tầng 2: Phòng thờ, ngủ, vườn cây

Tầng hai gồm gian thờ trang nghiêm và phòng ngủ yên tĩnh.

Bàn thờ gia tiên được đặt trang trọng, cung kính phía bên trái cầu thang.

Thờ cúng tổ tiên là một tập tục truyền thống quan trọng trong đời sống tinh thần của người Việt. Trên bàn thờ, các đồ thờ tượng trưng cho ngũ hành: Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ, thể hiện sự tôn trọng và tưởng nhớ đến tổ tiên.

Ngày xưa, quan niệm về sự riêng tư chưa phổ biến, nên các phòng trong nhà thường được thiết kế thông nhau.

Tầng hai, tiếp nối không gian sinh hoạt, là nơi gia chủ nghỉ ngơi, nhâm nhi trà, ngâm thơ. Đây cũng là nơi truyền dạy con cháu, kiến thức văn hóa. Kiến trúc độc đáo với cửa Thượng song hạ bản, chạm khắc gỗ tứ quý, vừa tạo nét đẹp truyền thống, vừa cho phép gia chủ quan sát khu vực buôn bán, nghỉ ngơi thư giãn mà vẫn nắm bắt hoạt động kinh doanh.

Sập gụ, tủ chè từng là biểu tượng của cuộc sống trung lưu Hà Nội, gợi nhớ một thời vàng son đã qua.

Trang phục truyền thống của người Hà Nội xưa được tái hiện một cách sinh động.

Khoảnh sân thiên tỉnh, bao quát trong tầm mắt từ tầng hai, đẹp như một bức tranh thu nhỏ.

Sân phơi nhỏ phía sau phòng ngủ ông bà vừa là nơi phơi đồ, vừa là góc vườn xanh mát với những chậu cây cảnh.

Sân vườn rực rỡ sắc đỏ của gạch lát nền, điểm xuyết bởi màu xanh tươi mát của cây cối.

Thông tin chi tiết & lưu ý

Giá vé: 10.000VND/người

Gửi xe 10.000 đồng/xe tại quán nước đối diện.

Mở cửa tất cả các ngày trong tuần từ 8h00 – 20h00. Nghỉ trưa từ 12h00-13h30.

Ghé thăm nhà cổ Mã Mây, hãy nhẹ nhàng bước đi, lịch sự giao tiếp và lưu giữ những khoảnh khắc đẹp bằng vài tấm ảnh kỉ niệm.

Bước vào ngôi nhà cổ, tôi như lạc vào một thế giới khác, nơi từng góc nhỏ đều ẩn chứa nét đẹp của Hà Nội xưa. Không gian sống được bài trí tài tình, thể hiện sự tinh tế của người Hà Nội trong việc tận dụng tối đa diện tích. Nếp sống tứ đại đồng đường, với nhiều thế hệ cùng chung sống trong một mái nhà, đã góp phần hun đúc nên những phẩm chất tốt đẹp của người Hà Nội: kính trên nhường dưới, lịch thiệp, lễ phép. Xưa nay, Hà Nội nổi tiếng với con người hiền hòa, dễ gần, tạo nên một nét duyên dáng đặc trưng. Dù cuộc sống hiện đại có phần xô bồ, những giá trị truyền thống vẫn được gìn giữ, thể hiện qua từng ngôi nhà, nơi những nét đẹp xưa cũ vẫn còn được gìn giữ, nhắc nhở về một Hà Nội thanh lịch, tinh tế.