Tháng 12, tôi đến Mù Cang Chải, Yên Bái, say đắm trước vẻ đẹp bình yên và văn hóa độc đáo của đồng bào H’Mông.

Bếp lửa H’Mông đêm đông Mù Cang Chải.

Tháng 12, Mù Cang Chải chớm đông, đất trời se lạnh. Bên bếp lửa ấm nồng của gia đình người H’Mông, tôi một mình chống chọi với cái rét. Hai lớp áo, hai lớp quần, hai lớp tất, mũ trùm đầu, khăn choàng, miếng giữ nhiệt và túi ngủ 5 độ C – tất cả đều cần thiết để giữ ấm trong đêm.

Mùa này vắng khách du lịch.

Hành trình khám phá Tây Bắc đã kéo dài 120 ngày, những ngày tháng đầy ắp trải nghiệm.

Mùa này vắng lặng, em là vị khách duy nhất đặt chân đến đây.

Haha, em bao hết khu này!

Em đi du lịch để làm gì?

“Thèm về thị trấn mùa đông / Ngủ say như đá và không nghĩ gì…”

– thơ Nguyễn Thiên Ngân.

Mù Cang Chải mùa xới đất, nắng vàng như mật ong, ươm ấm những ngày chớm đông.

Tôi đã có 3 trải nghiệm đáng nhớ:

Indigenous Homestay 1

Cúc dại dưới ánh mặt trời.

Chị hai khéo léo thêu thùa, chuẩn bị áo mới rực rỡ đón Tết.

Dụng cụ nông nghiệp được cất gọn gàng trước gian nhà chính.

Góc bếp nhỏ xinh nhìn từ bên ngoài.

Con người, người H’Mông, chủ nhà.

Tôi không phải kiểu người chủ động tạo dựng mối quan hệ. Tôi tin vào duyên phận, để mọi chuyện diễn ra một cách tự nhiên. Như nhà Phật thường nói, đó là duyên.

Anh Định, chủ nhà, luôn nở nụ cười thân thiện.

Nụ cười hiền hậu của anh Định, chủ nhà, toát lên sự chân thành và ấm áp. Ở anh, tôi học được bài học về thành ý và chính tâm, những giá trị mà tôi đã chiêm nghiệm trong suốt hành trình đạp xe từ Nam ra Bắc. Pháp thoại của Thầy Minh Niệm, lời khuyên tôi nghe đi nghe lại suốt một tháng, nay đã hiện hữu trong những con người và không gian ấm cúng của homestay này.

Từ lúc tôi tắt máy xe đến khi bếp lửa gần tàn, anh Dinh luôn là người chủ động bắt chuyện. Mỗi khi tôi mở lời, anh lại khéo léo tắt bảng tin thời sự, cất điện thoại vào túi. Sự chân thành ấy toát ra một cách tự nhiên, không cần gượng ép. Khi cần, anh sẽ chia sẻ, khi không, anh chỉ lặng lẽ ngồi đó, tận hưởng khoảnh khắc bên cạnh tôi.

Thành ý là sự chân thành, là khi bạn cởi mở và trao đi toàn bộ con người mình trong giao tiếp, kết nối sâu sắc với người đối diện.

Chính tâm là trạng thái tập trung hoàn toàn vào một việc, loại bỏ mọi phiền nhiễu, đạt đến sự tĩnh tâm và hiệu quả tối ưu.

Tôi cảm thấy khó chịu khi trò chuyện với người chỉ chăm chăm nhìn vào điện thoại. Hành động đó khiến tôi cảm thấy bị thiếu tôn trọng và không được chú ý. Trong những trường hợp như vậy, tôi thường tìm cách ngắt kết nối để tránh cảm giác không thoải mái.

Con đường làng yên ả khi hoàng hôn buông xuống.

Gà đen H’Mông: Biểu tượng của bản sắc, nét đẹp văn hóa truyền thống.

“Em tu học vì mục đích gì?”

Em chỉ muốn được sống trọn vẹn như anh Dinh, sống một cách toàn tâm toàn ý và chân thật với chính mình. Đó là điều em mong muốn nhất.

Bếp lửa, con mí, chuyện xưa.

Con mí, chú mèo Mông lùn tịt, luôn túc trực bên bếp lửa. Mỗi khi thổi lửa, nó lại xuất hiện, lơ đãng với tiếng gọi “meo meo meo” của tôi. Chỉ khi nghe tiếng “mí” quen thuộc, nó mới ngoái đầu nhìn. Một con mèo khao khát hơi người, giống như đám chó và… tôi.

Con Mí sưởi ấm bên bếp lửa.

Bếp lửa, nơi lưu giữ hơi ấm gia đình từ thuở hồng hoang, là nơi sum họp, chuyện trò rôm rả, là nơi những món ăn ngon được tạo nên. Từ lợn, trâu, bò muối khô gác bếp cho mùa đông giá rét đến bánh dày truyền thống thơm phức chấm mật ong, bếp lửa vun vén bao hạnh phúc. Chẳng những thế, bếp lửa còn là chứng nhân cho biết bao câu chuyện tình yêu nảy nở, trái tim được sưởi ấm và những vết thương lòng được an ủi, nhất là đối với những người như tôi, đến từ phương xa.

Anh Định kể về văn hóa người Mông, những điều giản dị hàng ngày giờ đang dần biến mất. Không tiếp khách, ăn rau suốt 3 ngày Tết, tiếng khèn huyền thoại giờ chỉ là hồi ức. Giới trẻ rời bản làng theo đuổi cuộc sống hiện đại, để lại những nét văn hóa truyền thống đang dần mai một.

Lợn đen.

Hạnh phúc khi khao khát một con đường khác, liệu có thật sự tồn tại trên con đường hiện tại?

Ngô khô được treo lên, trở thành thức ăn bổ dưỡng cho gia cầm.

Hai chú chó nhà tôi gầy gò, khô khốc trước mùa đông khắc nghiệt.

Thứ Ba: ấm lòng, sum vầy.

Mâm cơm nóng hổi nghi ngút khói, một phước lành quý giá cho kẻ xa nhà giữa mùa Đông giá lạnh, mang đến hơi ấm của tổ ấm, xua tan nỗi nhớ thương da diết.

Gia đình cùng chung tay, bố nấu, mẹ dọn, các con rửa, mọi người vui vẻ quây quần bên mâm cơm ấm cúng.

Anh Chinh, anh rể của anh Dinh, là trụ cột gia đình. Anh thường nấu những bữa trưa ngon miệng. Hôm nay, anh mời tôi món trâu gác bếp đậm đà, vị mặn như cá thu muối biển. Đó là cách người xưa bảo quản thực phẩm, lưu giữ hương vị truyền thống.

Bữa tối ấm cúng của vợ chồng anh Dinh sắp được chuẩn bị.

Anh Dinh và anh Chinh mời tôi ly rượu. Lòng tôi băn khoăn, 5 giới nhà Phật vẫn còn in đậm trong tâm trí. Nhưng rồi, tôi nhận ra việc mời rượu là tấm lòng mến khách. Tôi quyết định uống, 3 ly rượu ngọt ngào, ấm nồng. Cùng với tiếng cười, câu chuyện rôm rả, cậu Sơn, con trai út anh Chinh, luôn kết thúc bằng câu: “Anh ăn no nhé!”.

Mâm cơm.

Bàn ăn của người H’Mông luôn có tô nước canh, nước luộc rau, thậm chí thay thế nước uống hàng ngày. Đó cũng là món yêu thích của anh Dinh.

Cuối cùng: dịch vụ.

Là một người du lịch bụi lâu năm, tôi luôn hài lòng với những dịch vụ cơ bản. Tôi là người dễ tính, nhưng với vai trò là người viết review, tôi sẽ đưa ra đánh giá khách quan và trung thực nhất.

Tìm homestay từ đâu?

Tìm đường trên Google Maps, tôi tiện tay tìm homestay. Indigenous Homestay 1 hiện lên với những hình ảnh đơn giản và các review từ khách Tây. Nghĩ rằng họ sẽ tìm kiếm sự khác biệt, bản sắc, tôi đặt phòng dorm với giá 100.000 VND/đêm, ở 3 đêm.

Buồng phòng:

Mùa vắng khách, tôi được bố trí ở phòng đơn, nền đất, nhà ván, sạch sẽ và không muỗi. Mỗi tối, tiếng chuột diễu hành trên nóc nhà là bản nhạc ru ngủ. Giường rộng, chăn ấm, êm ái. Anh chủ nhà còn dặn: “Nếu không đủ ấm thì bảo anh lấy thêm chăn nhé!”.

Toilet:

Nước nóng, sạch sẽ, đơn giản và sử dụng năng lượng mặt trời.

Ăn uống:

Bạn có thể nhờ anh chị nấu thêm phần cho cả gia đình, mỗi bữa khoảng 40-70.000 VND.

Gian nhà chính.

Lịch trình ngày của tôi ra sao?

Đi bụi dài ngày đã khiến tôi quên mất cảm giác du lịch kiểu “rốt ráo”, kiểu vắt kiệt từng khoảnh khắc của một ngày, lịch trình dày đặc đến mức về đến khách sạn chỉ muốn nằm vật ra vì sợ phí phạm thời gian.

Nắng lên là phơi, đó là thói quen quen thuộc.

“rest in peace” là điều tôi cần.

Sáng sớm, cái rét đậm đặc của miền núi khiến tôi chìm sâu vào giấc ngủ. Tiếng gà đen ráy vang lên dai dẳng, khó chịu. Rừng núi thở than, trống trải, tiếc nuối những người bạn đã rời đi. Tiếng sương đọng rơi lộp độp trên mái nhà, hơi thở ra thành làn khói trắng dày đặc.

Du lịch một mình rèn cho tôi kỹ năng chăm sóc bản thân. Giữ ấm là ưu tiên hàng đầu: kín đáo nhưng vẫn thông thoáng để lưu thông máu. Cổ họng, phổi, lòng bàn tay và bàn chân luôn được chú ý cẩn thận.

Chui ra khỏi chăn, tôi ngồi sưởi ấm bên bếp lửa, nhâm nhi bánh dày nướng thơm phức chấm mật ong rừng truyền thống của người H’Mông. Có nắng, tôi ra sưởi chút nắng sớm, vuốt ve lông bà mèo bầu, chọc chó sủa. Ngắm nhìn mây đen trôi, nếu chúng che khuất mặt trời, tôi lại vội vã chui vào bếp vì cái lạnh ùa về rất nhanh.

La, chiếc Win cũ tôi mua vội để thay thế chiếc đạp lúc ở Phú Thọ, cũng chìm trong giấc ngủ đông. Đề mãi không lên vì bugi cảm lạnh, chỉ có thể chạy khi thả dốc rồ máy.

Uống ly cà phê sữa Sài Gòn thơm lừng giữa khu chợ nhỏ, tôi ghi lại những dòng nhật ký bận rộn. Sau đó, hoặc về nhà ngủ một giấc, hoặc đắm mình trong trang sách, hoặc rong ruổi trên con đường đèo quanh co, ngắm nhìn những thửa ruộng bậc thang mùa xới đất ở Mù Cang Chải.

Hoặc đôi khi, đơn giản là yên nghỉ trong hòa bình tự thân, chẳng chiến đấu, chẳng chinh phục điều gì, chỉ là hiện diện ở đây, bây giờ.

Hạnh phúc của một kẻ mơ về con đường khác, trong khi đang bước trên con đường này?

Vợ chồng anh Chin.

Em đi du lịch để làm gì?

8 tỷ người, 8 tỷ lý do để đi du lịch. Mỗi người có hàng tá lý do riêng, dù đó là ham muốn khám phá, nghỉ ngơi hay đơn giản chỉ là thay đổi không khí. Tôi đi du lịch theo cách nhàm chán của riêng mình, lượn quanh, ngủ, rồi lại ngủ. Không mong đợi điều gì, chỉ để tâm hồn được thư giãn. Vệt nắng mềm mại như lụa vờn qua dòng suối, thửa ruộng bậc thang, những con đường khô in bóng người H’Mông gánh hàng. Đồi Móng Ngựa, đồi Mâm Xôi La Pán Tẩn, những địa danh nổi tiếng ấy chẳng còn hấp dẫn khi mùa cày xới đến. Tôi may mắn được chiêm ngưỡng biển mây trên đèo Khau Phạ, cùng bạn bè người Dao chạy offroad dọc biên giới Việt-Trung, check-in cột mốc 85. Mỗi chuyến đi là một bài học, đưa tôi đi sâu vào bản thân, tiếp tục con đường tu tập của mình.

Bất ngờ nối tiếp bất ngờ, khiến…

Hãy lên đường thôi!

Hẹn gặp lại bạn trên hành trình phía trước!