Lễ cấp sắc của người Dao Đỏ, nét đẹp văn hóa độc đáo, giáo dục truyền thống, giúp con người nhận thức bản thân. Khám phá Tây Bắc, trải nghiệm lễ hội độc đáo này!

Việt Nam, quốc gia với bề dày lịch sử hàng nghìn năm, sở hữu nền văn hóa độc đáo, là minh chứng cho bản sắc riêng của dân tộc. Hôm nay, hãy cùng khám phá lễ cấp sắc của người Dao Đỏ – một cột mốc quan trọng trong đời sống văn hóa của đồng bào vùng cao phía Bắc.

Lễ hội cấp sắc người Dao Đỏ khép lại bằng nghi thức cấp sắc trang trọng, đánh dấu kết thúc chu trình thiêng liêng và mở ra một năm mới đầy hy vọng.

Lễ cấp sắc là gì?

Lễ cấp sắc của người Dao Đỏ, nghi lễ truyền thống quan trọng của đồng bào vùng cao, là cột mốc đánh dấu sự trưởng thành của một người đàn ông Dao Đỏ. Không chỉ là nghi lễ mang ý nghĩa to lớn về mặt tâm linh, Lễ cấp sắc còn là món ăn tinh thần không thể thiếu trong đời sống văn hóa, tín ngưỡng của người đồng bào dân tộc. Sự hấp dẫn của lễ hội không chỉ thu hút chính đồng bào Dao Đỏ mà còn thu hút sự quan tâm của nhiều dân tộc anh em khác sinh sống trên vùng núi cao phía Bắc và các du khách thập phương.

Người Dao Đỏ sinh sống rải rác khắp vùng Đông – Tây Bắc, tập trung nhiều nhất ở các tỉnh Lào Cai, Hà Giang, Sơn La và Yên Bái.

Lễ cấp sắc của người Dao Đỏ đang được các thầy pháp long trọng cử hành.

Nghi lễ cấp sắc: Bắt buộc của người Dao Đỏ

Theo tín ngưỡng người Dao, lễ cấp sắc là nghi lễ quan trọng đánh dấu sự trưởng thành của nam giới. Chỉ những người được cấp sắc mới được xã hội công nhận là đàn ông trưởng thành, có quyền lợi và trách nhiệm đầy đủ trong cộng đồng. Chưa được cấp sắc, dù sống đến già, nam giới vẫn bị xem là chưa trưởng thành.

Người chưa được cấp sắc không được tham gia vào các công việc trọng yếu của làng bản, trong khi những người đã được cấp sắc, dù còn trẻ, vẫn được tham gia các nghi lễ quan trọng. Điều này tạo nên sự thú vị và thử thách cho người Dao Đỏ, bởi chi phí tổ chức các lễ hội truyền thống là không hề nhỏ.

Phần lễ đang được thực hiện bởi những người tham gia.

Lễ cấp sắc của người Dao Đỏ mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng, trở thành một tục lệ phổ biến và bắt buộc đối với mọi người đàn ông trong dòng tộc. Từ khi lọt lòng, họ đã được nuôi dưỡng ước mơ được tổ chức lễ cấp sắc, được trao tặng danh hiệu và thăng hạng, khẳng định vị thế và vai trò của mình trong cộng đồng.

Một người có thể tham dự lễ cấp sắc nhiều lần trong đời.

Lễ cấp sắc của người Dao Đỏ: Nghi thức và nội dung

Trước lễ cúng, nhà cửa người được cấp sắc được tẩy uế bởi các thầy cúng. Ngày làm lễ, gia chủ phải chọn ngày lành, tháng tốt, thầy cúng là người có uy tín, am hiểu luật tục, đảm nhiệm vai trò điều hành lễ nghi. Người phụ nữ Dao đỏ có chồng làm lễ cấp sắc phải trùm kín đầu trong khăn đỏ suốt buổi lễ.

Theo tục lệ của lễ cấp sắc người Dao Đỏ, phụ nữ tham gia phải trùm kín đầu.

Lễ cấp sắc của người Dao Đỏ bao gồm hai phần chính: lễ quá tăng (qua đèn) với các nghi thức trình diện, cấp đèn, hạ đèn, đặt pháp danh, qua cầu; và lễ tẩu Slai (lễ thăng cấp) với các nghi lễ lên đèn, ban mũ, trình diện Ngọc Hoàng, tơ hồng, thăm thiên đình. Do tính chất nghi lễ phức tạp, lễ cấp sắc thường kéo dài từ 1 đến 5 ngày, tùy địa phương. Người dân dựng lều trại tại địa điểm làm lễ, sinh hoạt và nghỉ ngơi trong suốt thời gian diễn ra lễ.

Lễ cấp sắc của người Dao Đỏ rực rỡ sắc màu, từ trang phục đến đạo cụ đều được tô điểm bằng vô vàn gam màu rực rỡ.

Di chuyển ra làm lễ ngoài trời

Lễ cấp sắc của người Dao Đỏ có nhiều bậc, mỗi bậc đều thể hiện sự khác biệt về số lượng quân âm binh được cấp cho chồng và vợ. Bậc thấp nhất là cấp sắc 3 đèn, chồng được cấp 36 quân, vợ được cấp 24 quân. Bậc cao nhất là cấp sắc 12 đèn, chồng được cấp 120 quân, vợ được cấp 60 quân. Lễ hội tôi tham dự là lễ 12 đèn, rất hiếm gặp, gồm lễ trình diện, gia chủ mổ lợn, gà cúng tổ tiên. Mỗi bậc cấp sắc đều có nghi lễ riêng, phản ánh những giá trị văn hóa, lịch sử đặc trưng của người Dao Đỏ.

Di chuyển ra đàn tế ngoài trời

Âm nhạc tâm linh: Lễ hội thiêng liêng

Lễ đi âm, nghi thức linh thiêng của buổi lễ, dẫn các trò về cõi âm, thể hiện sự tôn kính và tưởng nhớ đối với người đã khuất.

Lễ đi âm…

Phần lễ này là tâm điểm thu hút sự chú ý và tò mò của nhiều người. Theo những gì tôi được chứng kiến, phần lễ này ẩn chứa những hiện tượng kỳ lạ, pha trộn yếu tố tâm linh, hứa hẹn mang đến trải nghiệm độc đáo và khó quên.

Kết thúc nghi lễ và xin âm dương thuận lợi, các thầy dẫn học trò nằm thẳng hàng, đặt lên mặt mỗi người một chiếc mặt nạ và đôi đũa. Đi 3 vòng quanh học trò, các thầy vừa khấn vừa bỏ mặt nạ. Sau đó, thầy cả đến từng học trò, ngậm một ngụm nước chè nhỏ, phun vào bụng, vỗ vào ngực rồi đỡ từng người dậy ngồi vào ghế.

Dẫn các trò “về âm”

Sau lễ cúng, các thầy cúng đưa linh hồn lên Tồ sên (Thiên đình) để nhận dấu ấn của Ngọc Hoàng, chính thức bước vào cõi âm.

Nhận ấn từ các thầy

Lễ cấp sắc của người Dao đỏ là một nét văn hóa đặc sắc, thể hiện giá trị nhân văn sâu sắc, góp phần giáo dục truyền thống, đạo đức và trách nhiệm đối với gia đình và xã hội. Nghi lễ này không chỉ là minh chứng cho bản sắc văn hóa độc đáo của người Dao đỏ mà còn góp phần bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống quý báu, tô điểm cho bức tranh văn hóa đa dạng và rực rỡ của 54 dân tộc Việt Nam.