Turpan (Thổ Lỗ Phồn), nằm ở trung tâm bồn địa Turpan – một trong những khu vực thấp nhất thế giới tại Tân Cương, từng là điểm dừng quan trọng trên con đường tơ lụa thời nhà Đường.

Nằm giữa lòng bồn địa Turpan, một trong những khu vực thấp nhất thế giới tại Tân Cương, thành phố Thổ Lỗ Phồn từng là điểm dừng chân quan trọng trên con đường tơ lụa. Vào thời nhà Đường, nơi đây là đô thị phồn hoa, thu hút đông đảo thương nhân bởi ốc đảo xanh tươi giữa sa mạc. Ngày nay, Thổ Lỗ Phồn là thành phố hiền hòa, nổi tiếng với nghề trồng nho. Dấu ấn lịch sử của con đường tơ lụa vẫn còn lưu lại trong những phế tích như Giao Hà, Cao Xương hay Thiên phật động Bezeklik, nhắc nhở về một thời huy hoàng đã khuất lấp trong cát bụi.

Thành cổ Giao Hà

Vào thời nhà Hán, Giao Hà, thủ phủ của vương quốc Cheshi, là điểm nối quan trọng trên con đường tơ lụa, nối liền Khố Nhĩ Lặc (Korla) và Yên Kỳ (Karasahr). Cheshi tồn tại gần 500 năm cho đến đầu thế kỷ 7, khi Giao Hà trở thành một quận thuộc vương quốc Cao Xương của vua Cúc Văn Thái. Lúc bấy giờ, Giao Hà là thành phố lớn thứ hai ở Cao Xương, với chiều dài 1.650m, rộng 300m và dân số khoảng 7.000 người. Toàn bộ thành cổ dài khoảng 1,5km, chỉ có hai cổng vào, những ngôi nhà bằng đất không có cửa sổ và được bao bọc bởi những bức tường cao. Khí hậu Turpan nóng bức, khô hanh, nên trên mặt đất của thành Giao Hà không có những ngôi nhà kiên cố. Người dân đào sâu xuống đất, tạo thành những ngôi nhà dạng hầm để tránh nóng. Sân của các hộ gia đình nối thông với nhau, tạo nên một con đường ngầm dưới lòng đất. Lỗ thông gió và giếng nước dưới hầm nối thông, luồng khí mát lạnh từ giếng tự nhiên điều hòa nhiệt độ trong phòng.

Nổi bật giữa trung tâm Giao Hà là một ngôi chùa cổ, nay chỉ còn lại một tháp đất uy nghi. Nền móng rộng lớn, quần thể tháp Phật cao 10m và tu viện ở phía sau cho thấy quy mô đồ sộ của ngôi chùa xưa. Nơi đây từng là trung tâm tín ngưỡng, chứng kiến biết bao lễ tế và sự kiện trọng đại của Giao Hà.

Giao Hà, một thành phố cổ từng sầm uất, chỉ tồn tại đến thế kỷ 14 rồi bị bỏ hoang cho đến nay. Nguyên nhân sụp đổ của Giao Hà vẫn là một ẩn số, khiến các nhà nghiên cứu đau đầu. Giả thuyết được nhiều người đồng tình nhất là do sự thay đổi khắc nghiệt của môi trường. Sông Yar, nguồn cung cấp nước chính cho Giao Hà, đã cạn kiệt, dẫn đến khan hiếm nước trầm trọng. Bên cạnh đó, dịch bệnh hoành hành, thiếu thuốc chữa trị, buộc người dân phải bỏ xứ đi tìm nơi ở mới.

Cao Xương

Cao Xương gắn liền với Huyền Trang Đường Tam Tạng, ngay từ cổng vào du khách đã được chiêm ngưỡng bức tượng hoành tráng của ngài. Huyền Trang trên hành trình thỉnh kinh đã dừng chân tại Cao Xương vài tháng, kết giao với đức vua Cúc Văn Thái. Cúc Văn Thái hết lòng tôn sùng Huyền Trang, mời ngài giảng giải Phật pháp và thậm chí đề nghị ngài làm Quốc sư, nhưng Huyền Trang từ chối. Khi tiễn Huyền Trang lên đường, Cúc Văn Thái chu đáo cung cấp tiền bạc, người hầu, ngựa, quần áo… và viết thư cho các Khả hãn khắp Tây Vực để ngài thuận lợi băng qua các tiểu quốc.

Cao Xương, một thành cổ rực rỡ bậc nhất Tây Vực, có chu vi lên tới 5,4km, được bao bọc bởi bức tường thành đồ sộ dày 11,5m, với chín cổng dẫn vào thành phố. Bên trong thành, những ngôi nhà với kiến trúc độc đáo, đặc biệt là khu vực cung điện và đền thờ Phật giáo nguy nga tráng lệ. Nơi đây từng là trung tâm Phật giáo quan trọng, được thiết lập vững chắc dưới thời Đường, với vô số tu viện, đền thờ và khoảng 3.000 tu sĩ.

Phần còn lại là cung điện Hoàng gia (12 cổng, 900 binh sĩ bảo vệ) và ngôi đền Grand Buddhist. Dãy tường đất lồi lõm, đổ nát ấy đã đứng hiên ngang hơn 1.000 năm, thật khó tưởng tượng.

Tháp Tô Công (Emin Minaret)

Nổi bật giữa vô số thánh đường ở Turpan, Tháp Tô Công là một kiệt tác kiến trúc với tháp minaret xây dựng từ năm 1778. Tháp có hình dáng độc đáo, thân tròn thu nhỏ dần về phía đỉnh, trông xa như một ống khói khổng lồ. Cao 44m, được xây bằng gạch, Tháp Tô Công mang đậm phong cách Ba Tư, được trang trí bằng những hoa văn hình học tinh tế và họa tiết đặc trưng của Hồi giáo.

Ngọn tháp được xây dựng để tưởng nhớ chiến thắng vẻ vang của người cai trị Turpan, Emin Khoja, trong cuộc chiến chống lại sự xâm lược của người Dzungar Mongols. Bên cạnh tháp là một thánh đường Hồi giáo, nơi các tín đồ tụ họp để cầu nguyện.

Thiên phật động Bezeklik

Bezeklik, quần thể chùa hang đá ở Turpan (Trung Quốc), được xây dựng từ thời Nam Bắc triều (thế kỷ 5) đến thời nhà Nguyên (thế kỷ 14). Nơi đây sở hữu 77 hang động, được trang trí bằng hơn 1.000 bức bích họa miêu tả các điển tích Phật giáo, đời sống thường nhật của người dân Turpan, thương nhân trên con đường tơ lụa, nghi thức hoàng gia… Các tác phẩm nghệ thuật này phản ánh sự đa dạng văn hóa của Cao Xương, thành phố từng là điểm giao thoa của nhiều dân tộc như người Hán, Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ, Mông Cổ, Duy Ngô Nhĩ và thậm chí cả người châu Âu. Các dòng chữ khắc trên bích họa, viết bằng tiếng Hán, tiếng Duy Ngô Nhĩ cổ đại và một số ngôn ngữ khác, cung cấp thông tin quý giá về mối quan hệ giữa các dân tộc này. Tuy nhiên, sự tràn vào của Hồi giáo ở Trung Á trong thế kỷ 15 và 16 khiến Bezeklik bị bỏ hoang. Đầu thế kỷ 20, nhà thám hiểm Albert von Le Coq đã lấy cắp những bức bích họa đẹp nhất, hiện được trưng bày trong bảo tàng ở Berlin. Do đó, ngày nay chỉ còn 15 hang động lưu giữ dấu tích và rất ít bích họa ở Bezeklik được giới thiệu đến công chúng.

Làng cổ Toyuk

Toyuk, một ngôi làng cổ kính hơn 1.000 năm tuổi, được bảo tồn gần như nguyên vẹn từ thời con đường tơ lụa, là nơi hội tụ của hai tôn giáo lớn: Phật giáo và Hồi giáo. Nằm sâu trong thung lũng, những hang động với tàn tích bích họa là minh chứng cho sự thịnh vượng của Phật giáo tại Turpan. Vào thế kỷ VII, Hồi giáo du nhập, để lại dấu ấn là thánh đường và khu lăng mộ của các nhà truyền giáo với mái vòm xanh nổi bật. Nét đặc trưng của làng Toyuk là những ngôi nhà được xây bằng đất cát vàng, mang phong cách kiến trúc truyền thống của người Duy Ngô Nhĩ. Giàn nho xanh mát phủ khắp sân, hai chiếc giường thư giãn dưới tán cây, cột gỗ điêu khắc tổ ong theo phong cách Ba Tư, cửa sổ bầu dục sơn màu xanh của Tây Á… Tất cả tạo nên một bức tranh văn hóa độc đáo và đầy hấp dẫn.

Hệ thống giếng ngầm Karez

Hệ thống kênh dẫn nước cổ đại của người Duy Ngô Nhĩ là một kỳ quan của Trung Quốc, từng là nguồn sống cho toàn bộ Tân Cương. Nước tuyết tan từ núi Thiên San được dẫn vào các đường hầm ngầm dưới lòng đất, tránh ánh nắng mùa hè thiêu đốt. Hệ thống này đã biến vùng đất khô cằn Turpan thành một ốc đảo xanh tươi, tràn đầy nhựa sống. Nhờ nguồn nước dồi dào, Turpan nổi tiếng với những vườn nho xanh mát, cho ra những trái nho tươi ngon và nho khô hảo hạng. Ghé thăm Turpan vào mùa thu hoạch, bạn sẽ được thưởng thức hương vị ngọt ngào của nho, mua những đặc sản địa phương về làm quà tặng.

THÔNG TIN DU LỊCH

Thời gian đẹp nhất

Mùa xuân (tháng 4-5) và thu (tháng 9-11) là thời điểm lý tưởng để đến Turpan, với bầu trời trong xanh, gió nhẹ và nhiệt độ dễ chịu. Tháng 7, 8, 9 là mùa thu hoạch nho, mang đến trải nghiệm độc đáo. Nếu du lịch vào mùa hè (tháng 6, 7), bạn cần chuẩn bị kỹ lưỡng với nhiều nước uống, kem chống nắng, mũ rộng vành để bảo vệ sức khỏe vì nhiệt độ có thể lên tới 50 độ C.

Turpan mùa đông (tháng 12 đến tháng 2) rất lạnh, nhiệt độ ban ngày trung bình -1 độ C, ban đêm giảm xuống khoảng -10 độ C.

Phương tiện di chuyển

Turpan cách thủ phủ Urumqi của Tân Cương 200km. Cách thuận tiện nhất là bay tới Urumqi, sau đó di chuyển bằng tàu hoặc thuê xe đến Turpan. Tuy nhiên, bạn có thể bay đến các thành phố khác như Kashgar, Đôn Hoàng, thậm chí là Tây An, rồi đi tàu cao tốc hoặc xe buýt đường dài đến Turpan. Các hãng máy bay nội địa có đường bay đến Urumqi như China Southern, China Eastern, Air China, Sichuan Airlines…

Turpan có hai ga tàu: ga Turpan North chuyên phục vụ tàu cao tốc và ga Old Turpan dành cho tàu thường. Khi đặt vé, hãy chú ý tên ga để lên kế hoạch di chuyển vào trung tâm thành phố. Từ Urumqi, nhiều chuyến tàu cao tốc đến ga Turpan North, mất khoảng 1 giờ, vé hạng hai 52 tệ (khoảng 185.000VND), hạng nhất 74 tệ (khoảng 275.000VND). Từ ga, bạn có thể đi xe bus 1 tệ (khoảng 3.600VND) hoặc taxi 30 tệ (khoảng 110.000VND) vào trung tâm.

Du lịch bằng xe bus từ Urumqi mất khoảng 3-4 giờ, vé giá 45 tệ (khoảng 160.000VND). Tuy nhiên, bạn sẽ phải đi qua nhiều trạm kiểm soát và xuất trình hộ chiếu để kiểm tra.

Bạn có thể dễ dàng đặt vé tàu hoặc vé máy bay nội địa Trung Quốc trên trang web hoặc ứng dụng Trip.com. Giao diện tiếng Anh thân thiện và bạn có thể thanh toán trực tiếp bằng thẻ tín dụng.

Khám phá Turpan thuận tiện hơn khi thuê phương tiện riêng. Bạn có thể thuê taxi cho chuyến đi ngắn hoặc thuê ô tô riêng với tài xế cho nhóm đông. Lễ tân khách sạn hoặc nhà nghỉ có thể hỗ trợ liên hệ thuê xe. Để chuyến đi thêm trọn vẹn, bạn nên thuê một hướng dẫn viên biết tiếng Anh giúp bạn giao tiếp và hiểu rõ hơn về lịch sử, kiến trúc địa phương.

Lưu trú

Turpan cung cấp nhiều lựa chọn chỗ ở, từ khách sạn 3-4 sao đến nhà nghỉ giá rẻ. Bạn có thể đặt phòng qua Booking.com, Agoda.com, Trip.com. Tuy nhiên, lưu ý rằng không phải tất cả khách sạn ở Turpan đều cho phép khách nước ngoài lưu trú. Hãy kiểm tra thông tin trước khi đặt phòng.

Dap Youth Hostel ở Turpan là điểm dừng chân lý tưởng cho du khách quốc tế. Hostel mang phong cách độc đáo của người Duy Ngô Nhĩ, chủ nhà nói tiếng Anh lưu loát. Dap Hostel cung cấp dịch vụ cho thuê xe và tour tham quan các địa điểm nổi tiếng ở Turpan. Nếu bạn đi một mình, hãy tham gia tour ghép cùng du khách khác tại hostel để tiết kiệm chi phí.

Ăn gì và mua gì ở Turpan

Đến Turpan, bạn nhất định phải thử những món ăn này:

– Cừu nướng nguyên con

Pamirdin là bánh nướng nhân thịt cừu, cà rốt và hành tây.

Museles là thức uống lên men từ nho, phổ biến trong văn hóa người Duy Ngô Nhĩ.

Dưa Hami với màu vàng rực rỡ như dưa lưới, tỏa hương thơm nồng nàn và vị ngọt thanh mát.

Turpan, vùng đất nổi tiếng với vườn nho bạt ngàn ở Tân Cương, là thiên đường cho những tín đồ yêu trái cây. Du khách đến đây vào mùa thu hoạch sẽ được nếm thử những trái nho tươi ngon ngọt, từ nho trắng, nho đỏ đến nho sữa ngựa. Nếu bạn ghé thăm vào thời gian khác, đừng bỏ lỡ cơ hội mua nho khô, siro nho, rượu nho làm quà tặng. Ngoài ra, táo tàu khô, óc chó, hạnh nhân cũng là những đặc sản hấp dẫn của vùng đất này.

Lưu ý

Du lịch Turpan, Tân Cương, bạn cần lưu ý mang theo hộ chiếu gốc và bản photo, lịch trình tham quan và xác nhận đặt phòng. Khu vực này có kiểm soát an ninh nghiêm ngặt, bạn cần tuân thủ để chuyến đi suôn sẻ.

Bài viết này là sản phẩm hợp tác giữa chúng tôi và blogger Trần Hồng Ngọc. Tất cả nội dung và hình ảnh trong bài viết thuộc bản quyền của chúng tôi. Vui lòng không sao chép hoặc sử dụng dưới bất kỳ hình thức nào nếu chưa có sự đồng ý của chúng tôi.