Làng Cựu, nơi yên bình cổ kính, là nơi hội tụ 49 biệt thự cổ giao thoa kiến trúc Pháp – Việt, từng là cơ ngơi của những bậc thầy thợ may Hà Nội.

Làng Cựu, với 49 căn biệt thự cổ giao thoa kiến trúc Pháp – Việt, toát lên vẻ cổ kính, trầm mặc. Nơi đây từng là quê hương của những thợ may tài ba bậc nhất Hà Thành, để lại những dấu ấn kiến trúc độc đáo.

Đôi nét về làng Cựu

Rời trung tâm Hà Nội, tôi rẽ vào con đường hướng về xã Vân Từ, huyện Phú Xuyên, Hà Nam. Không khí yên bình, trầm mặc của vùng quê ngoại thành bao trùm lấy tôi. Mênh mông những đồng lúa, những vườn tược tốt tươi của các thôn làng hiện ra. Nắng hè oi ả, điểm xuyết sắc hồng của những bông sen giữa màu xanh mát. Con đường làng bê tông nhỏ dẫn tôi đến ngôi làng cổ Cựu, một nét đẹp cổ kính hơn 500 năm tuổi.

Nằm bên dòng sông Nhuệ, làng Cựu, hay còn được gọi là làng Tây của Hà Nội, đã tồn tại hàng trăm năm. Nơi đây ẩn chứa những ngôi biệt thự cổ kính, là sự giao thoa độc đáo giữa kiến trúc Việt và Pháp, được xây dựng dưới thời Pháp thuộc. Dáng vẻ trầm mặc của làng gợi nhắc về một quá khứ rực rỡ của những năm đầu thế kỷ XX. Làng Cựu cũng nổi tiếng với nghề may truyền thống, người dân nơi đây từng được mệnh danh là những thợ may đệ nhất Hà Thành vào thời Pháp thuộc.

Làng Cựu, nơi những biệt thự Pháp – Việt cổ kính ẩn chứa quá khứ vàng son.

Bước qua cổng làng, một thế giới khác mở ra, tách biệt hẳn với nhịp sống hối hả của thủ đô. Những con ngõ nhỏ uốn lượn, tường rào cũ kỹ nhuốm màu thời gian, tất cả như vẽ nên một bức tranh tĩnh lặng, vừa bình yên, vừa ẩn chứa một nỗi buồn man mác.

Nằm ẩn mình bên dòng sông Nhuệ, làng biệt thự cổ kính với 49 ngôi nhà mang phong cách kiến trúc độc đáo, giao thoa giữa nét đẹp truyền thống Việt và sự tinh tế của kiến trúc Pháp, từng là nơi ở của những thợ may bậc nhất Hà Thành. Xây dựng từ năm 1920 đến 1945, những căn nhà này là minh chứng cho một thời kỳ thịnh vượng của làng nghề. Giờ đây, dấu ấn thời gian in hằn trên những bức tường sơn vàng phủ đầy rêu, cỏ mọc um tùm, bong tróc loang lổ, mang theo câu chuyện về một quá khứ huy hoàng đã dần phai nhạt.

Làng Cựu giờ đây vắng lặng, hơn một nửa số biệt thự nằm im lìm, không bóng người.

Những biệt thự nguy nga mang vẻ đẹp pha trộn kiến trúc châu Âu và Á Đông, thể hiện rõ nét trong từng mái nhà, cột kèo, cửa, hoa văn và đường nét chạm trổ tinh xảo. Các chủ nhân đã khéo léo lồng ghép những chi tiết đặc trưng của hai nền văn hóa, tạo nên một tổng thể độc đáo và ấn tượng.

Kiến trúc Việt cổ thể hiện rõ nét trong ngôi nhà ba gian với cột gỗ lim vững chãi, sân vườn ngập nắng, hàng cau, giàn trầu bình dị. Bên cạnh đó, sự giao thoa văn hóa tạo nên nét độc đáo với mái nhà, cột vòm cong kiểu Gothic, hoa văn chạm trổ cầu kỳ, tinh xảo. Hoa sen, con nghê, câu đối chữ Hán Nôm hoà quyện cùng hoa văn kiểu Pháp trên cửa sắt, cửa sổ, tạo nên bức tranh kiến trúc độc đáo, vừa truyền thống vừa hiện đại.

Kiến trúc Pháp thanh lịch, với những đường nét tinh tế.

Những hoa văn chữ Hán cổ kính được chạm trổ tinh xảo trên bức tường gạch đã bạc màu thời gian.

Vào những năm đầu thế kỷ XX, nghề may đã mang lại cho người làng Cựu sự giàu có, giúp họ xây dựng những cơ ngơi bề thế. Là những thợ may tài hoa, người làng Cựu nổi tiếng khắp Hà Thành với khả năng may trang phục cho các ông Tây, bà đầm thời ấy.

Năm 1921, làng Cựu, một làng quê thuần nông, chìm trong cảnh đói nghèo sau mùa màng thất bát. Một trận hỏa hoạn tàn khốc như nhấn chìm họ vào bóng tối. Không còn lối thoát, hai anh em Phúc Mỹ và Phúc Hưng rời làng lên Hà Nội học nghề may. Nhanh chóng thành thạo, họ trở thành những nghệ nhân may vest, đầm cho giới quý tộc. Thành công và giàu có, họ trở về làng Cựu, xây dựng những biệt thự nguy nga. Không chỉ vậy, họ còn mời gọi đồng bào học nghề, biến làng Cựu thành một trung tâm may mặc sầm uất, nổi danh là “làng Tây” của Hà Nội.

Làng Cựu, nơi thời gian như ngừng trôi, nhịp sống chậm rãi hòa quyện với nét cổ kính, tạo nên khung cảnh thanh bình, yên ả.

Hàng trăm năm trôi qua, những ngôi nhà cổ kính đã không còn giữ được dáng vẻ oai hùng như xưa. Hơn một nửa trong số 49 căn nhà, giờ đây chỉ còn là những tàn tích hoang phế, vắng bóng người. Những mảng tường loang lổ, rêu phong nhuốm màu thời gian, như minh chứng cho sự tàn phá không ngừng nghỉ của năm tháng. Những biệt thự nguy nga ngày nào, giờ chỉ còn là những bóng ma im lặng, ẩn chứa những câu chuyện xưa cũ, khiến không gian trầm mặc, ngập tràn nỗi buồn về một thời vàng son đã khuất lấp trong dòng chảy của lịch sử.

Mái vòm cong uốn lượn, điểm xuyết bởi hoa văn chữ Hán tinh xảo.

Làng Cựu: Dấu ấn quê Bắc Bộ

Mang nét giao thoa độc đáo giữa văn hóa Âu Á, làng Cựu khác biệt hẳn với những làng cổ khác ở Hà Nội như Đường Lâm hay Cự Đà. Dù thời gian trôi chảy, những ngôi nhà hiện đại mọc lên, nhưng cây đa, giếng nước, mái đình cổ kính vẫn giữ nguyên vẻ đẹp thanh bình, lưu giữ hồn cốt làng quê Bắc Bộ.

Cổng làng Cựu, với kiến trúc cổ truyền sơn tường vàng cổ kính, là minh chứng cho nét đẹp làng quê Bắc Bộ. Cổng được xây theo lối quyển thư, như hai quyển sách mở ra, cầu kỳ với vọng gác mái ngói, cầu thang đi lên. Vọng gác mái lợp ngói, cùng đôi kỳ lân và chó giữ làng đặc trưng, góp phần tạo nên vẻ uy nghi, cổ kính cho cổng làng.

Cổng làng Cựu

Làng Cựu mang nét xưa với đình làng cổ kính, cây đa cổ thụ soi bóng mát cho người làng nghỉ ngơi sau những ngày lao động vất vả. Sân đình là nơi trẻ con nô đùa vui vẻ, tiếng cười rộn ràng.

Làng Cựu xưa kia có hai giếng, một giữa làng, một ngoài đồng. Dấu ấn thời gian khiến giếng ngoài đồng nay đã biến mất, chỉ còn lại giếng giữa làng, miệng giếng rộng như một cái sân, có cầu thang dẫn xuống đáy. Giếng là nơi họp chợ, là nơi bà con làng Cựu gặp gỡ, trao đổi, bán mua rau củ. Dưới tán bàng cổ thụ, lá vàng rơi lả tả, phủ kín sân đình, tạo nên khung cảnh trầm mặc, cổ kính.

Họp chợ ở khoảng sân làng, nét đẹp đặc trưng của làng quê Bắc Bộ, nơi cuộc sống bình dị và ấm áp.

Cuộc sống ở làng Cựu vẫn giữ nét bình dị, thong thả như dòng chảy chậm rãi trong những con ngõ nhỏ. Nông nghiệp vẫn là nghề chính của người dân, thay thế cho nghề may từng giúp nhiều gia đình phát đạt. Những xưởng may giờ chỉ còn vài nơi nhận may vest và gia công áo quần, thu nhập không còn dồi dào như trước. Những ngôi nhà nguy nga tráng lệ xưa kia giờ đã hoang tàn, vắng bóng người, chỉ còn lại những khoảng lặng im ắng.

Kết

Làng Cựu, tọa lạc không xa Hà Nội, là chốn bình yên lý tưởng cho những ai muốn thoát khỏi nhịp sống hối hả của thành phố. Nơi đây ẩn chứa những con ngõ nhỏ hun hút, dẫn du khách đến với di sản lịch sử của một làng nghề may truyền thống, từng tỏa sáng trong thời hoàng kim của thủ đô.