Dinh Vạn Thuỷ Tú là điểm đến lịch sử, kiến trúc và tín ngưỡng hấp dẫn ở Bình Thuận. Nơi đây lưu giữ những giá trị văn hóa độc đáo, thu hút du khách khám phá và chiêm ngưỡng.

Dinh Vạn Thủy Tú là điểm đến hấp dẫn du khách bởi sự kỳ bí của tục thờ cá ông và bộ xương cá ông khổng lồ được lưu giữ. Xây dựng vào năm 1762, dinh vạn này là một trong những công trình cổ xưa và lớn nhất của nghề biển Bình Thuận. Nơi đây lưu giữ gần 100 bộ xương cá ông, một nửa trong số đó có niên đại lên đến 150 năm. Bên cạnh đó, dinh còn gìn giữ nhiều di sản văn hóa Hán-Nôm liên quan đến nghề biển, thể hiện trong nghi lễ và trang trí của đại hồng chung. Dinh Vạn Thủy Tú được Nhà nước Việt Nam công nhận là Di tích lịch sử Quốc gia năm 1996.

Dinh Vạn Thuỷ Tú tọa lạc trên một ngọn đồi thoai thoải, bao quanh bởi những hàng cây xanh mát. Từ phía ngoài, dinh thự có vẻ ngoài cổ kính, với những bức tường được xây bằng đá ong, mái ngói rêu phong và những ô cửa sổ hình vòm. Khuôn viên được thiết kế theo phong cách kiến trúc truyền thống, với ao sen, vườn hoa và những con đường lát gạch.

1. Lịch sử Dinh Vạn Thuỷ Tú

Dinh Vạn Thủy Tú, còn gọi là Đình Vạn Thủy Tú, tọa lạc tại Bình Thuận, là điểm du lịch độc đáo kết hợp lịch sử và tín ngưỡng thờ Cá Ông, vị thần được ngư dân vùng biển tôn vinh. Dinh Vạn Thủy Tú thể hiện sự kết hợp độc đáo giữa truyền thống văn hóa và tín ngưỡng dân gian.

Dinh Vạn Thủy Tú được xây dựng vào năm Nhâm Ngọ 1762 bởi ngư dân làng Thủy Tú nhằm tôn vinh và thờ Cá Ông. Ban đầu, dinh chỉ là một gian nhà gỗ đơn sơ, lợp mái lá, nằm sát biển. Qua thời gian, dinh được tu sửa và mở rộng, thay thế mái lá bằng mái ngói, tường gỗ bằng tường gạch. Hiện nay, Dinh Vạn Thủy Tú có diện tích trên 500m², là một công trình kiến trúc độc đáo, lưu giữ những giá trị văn hóa truyền thống của người dân địa phương.

Dinh Vạn Thủy Tú, nơi thờ cúng Cá Ông, vẫn giữ nguyên nét đẹp cổ kính, gần như nguyên vẹn so với thời sơ khai. Kiến trúc và bài trí của dinh tương đồng với các ngôi đình, khiến nhiều du khách nhầm lẫn gọi nơi này là Đình Vạn Thủy Tú.

Dinh Vạn Thủy Tú, được công nhận là di tích lịch sử cấp Quốc gia vào năm 1996, là nơi lưu giữ gần 100 bộ xương cá Ông lớn và các loài cá cùng họ. Nét đặc biệt của nơi đây là sự hiện diện của những bộ xương có niên đại lên đến 100 – 150 năm, được ngư dân tôn kính thờ cúng. Họ tin rằng những con cá Ông đã cứu giúp họ trên biển trong suốt thời gian dài, và sự tôn nghiêm này thể hiện lòng biết ơn sâu sắc của họ đối với những vị thần biển cả.

Dinh Vạn Thủy Tú không chỉ lưu giữ những bộ xương cá Ông mà còn là kho tàng di sản văn hóa Hán – Nôm về nghề biển. Đặc biệt, Dinh còn sở hữu 24 sắc phong của các vua Triều Nguyễn, trong đó 10 sắc Thần do Vua Thiệu Trị ban tặng, một con số hiếm gặp. Sắc phong này là minh chứng cho lòng biết ơn của triều đình đối với Cá Ông, người đã cứu giúp Gia Long trong cuộc chiến chống quân Tây Sơn.

Dinh Vạn Thủy Tú, biểu tượng lịch sử, văn hóa và tín ngưỡng dân gian vùng biển Bình Thuận, là điểm đến lý tưởng để du khách khám phá mối quan hệ gắn kết giữa con người và biển cả. Nơi đây tôn vinh tinh thần dũng cảm, lòng quả cảm của những nghĩa quân và ngư dân đã chiến đấu kiên cường trên biển mênh mông.

Dinh Vạn Thuỷ Tú, với nét cổ kính trầm mặc, như một trang sử hào hùng của thời gian, ẩn chứa những câu chuyện bí ẩn, thu hút du khách đến chiêm ngưỡng vẻ đẹp độc đáo.

2. Kiến trúc Dinh Vạn Thuỷ Tú

Dinh Vạn Thủy Tú, một biểu tượng kiến trúc lịch sử và tín ngưỡng tôn thờ Cá Ông ấn tượng tại Bình Thuận, thu hút du khách bởi kiến trúc độc đáo và lịch sử, tín ngưỡng đặc biệt.

Nơi đây mang kiến trúc tứ trụ độc đáo, với các vì, kèo, cột được nâng đỡ từ đỉnh bốn trụ vững chãi. Dinh được xây dựng bằng gỗ tốt, lắp ghép tỉ mỉ và tinh tế, điểm xuyết những họa tiết chạm khắc tinh xảo, tạo nên một kiến trúc vừa uy nghi, vừa thanh thoát, lôi cuốn lòng người.

Kiến trúc bên trong Dinh Vạn Thuỷ Tú được thiết kế theo phong cách kiến trúc cung đình Huế, với các chi tiết trang trí tinh xảo và hệ thống phòng ốc rộng rãi, tạo nên một không gian uy nghi và tráng lệ.

Dinh Vạn Thủy Tú ẩn chứa nét cổ kính trong khuôn viên rộng lớn, nơi Ngọc Lân Thánh Địa – nơi mai táng cá Ông – trở thành điểm nhấn đặc biệt. Kiến trúc Dinh độc đáo bởi sự phân chia thờ tự: Thuỷ Long thánh phi Nương nương (Nữ Thần Nước) bên trái, Thái hiệu tiên sư (Ông tổ nghề nông ngư nghiệp) bên phải, và chính giữa là nơi thờ cúng thần tượng Nam Hải Cự Tộc Ngọc Lân (Ông Nam Hải). Phía sau, phòng lưu trữ cẩn thận bảo tồn những bộ xương cá voi cùng miếu thờ Đức Quan Thánh – những linh mục quan trọng gắn liền với nghề biển và đời sống tâm linh của người dân Phan Thiết, Bình Thuận.

Dinh Vạn Thuỷ Tú sở hữu kiến trúc bên ngoài độc đáo, lấy cảm hứng từ cung điện Huế, toát lên vẻ đẹp uy nghi, tráng lệ, ẩn chứa nét đẹp truyền thống Việt Nam.

Dinh Vạn Thủy Tú: Nét độc đáo

Tín ngưỡng thờ Cá Ông

Tín ngưỡng thờ Cá Ông, có nguồn gốc từ người Chăm, đã hòa quyện vào đời sống tâm linh của người Việt, trở thành biểu tượng văn hóa độc đáo, phản ánh sự giao thoa và kế thừa văn hóa đặc sắc.

Từ thời vua Gia Long, tín ngưỡng thờ Cá Ông đã trở thành nghi lễ trọng yếu của ngư dân, với mong muốn cầu mong mùa biển thuận lợi, đánh bắt được nhiều cá. Cá Ông được tôn vinh như một vị thần cứu độ, tượng trưng cho sự che chở của Quan Thế Âm giữa biển khơi.

Ban thờ Cá Ông uy nghiêm tại Dinh Vạn Thuỷ Tú. @mia

Thờ Cá Ông không chỉ là nghi lễ tôn kính mà còn là biểu hiện của lòng biết ơn và trách nhiệm đối với loài vật được xem như vị thần bảo hộ. Khi cá Ông mắc cạn, ngư dân xem đó là nhiệm vụ thiêng liêng phải an táng chu đáo như đối với người thân. Xác cá Ông được rửa bằng rượu, liệm bằng vải đỏ và mai táng trong đụn cát gần biển. Trong thời Nguyễn, người phát hiện cá Ông còn được miễn thuế và được tôn thờ, thể hiện sự tôn trọng và biết ơn sâu sắc của người dân đối với vị thần biển.

Nghi lễ cúng Cá Ông trang nghiêm, thành kính được tổ chức tại Dinh Vạn Thuỷ Tú.

Hàng năm, dân làng tổ chức lễ cúng giỗ Nghinh Ông theo nghi thức truyền thống. Sau ba năm, xác cá Ông được bốc lên, rửa sạch và nhập tâm trong Dinh Vạn Thuỷ Tú. Nghi lễ trang trọng diễn ra với sự kính trọng dành cho cá Ông, đồng thời cúng các vị thần linh và vong hồn ngư dân. Sau khi lễ kính kết thúc, các hoạt động vui chơi như hát chèo, đua thuyền thúng, kéo co, hát tuồng và nhiều trò chơi khác sẽ được tổ chức, mang đến không khí vui tươi cho dân làng.

Kỳ Tế Lễ Dinh Vạn Thuỷ Tú

Dinh Vạn Thuỷ Tú là nơi tổ chức nhiều lễ hội và kỳ tế lễ quan trọng. Năm nào cũng có 5 kỳ tế lễ lớn: Tế Xuân (20 tháng 2 âm lịch), lễ Cầu Ngư (20 tháng 4 âm lịch), lễ Chính Mùa (20 tháng 6 âm lịch), lễ Chèo Dọc (20 tháng 7 âm lịch), và lễ Mãn Mùa, giỗ Ông (23 tháng 8 âm lịch).

Kỳ lễ trang trọng được tổ chức tại Dinh Vạn Thuỷ Tú.

Vạn Thủy Tú, cái tên gợi nhớ về ước mơ thịnh vượng của ngư dân Phan Thiết. Họ tin rằng Cá Ông, vị thần bảo hộ, sẽ mang đến cuộc sống an lành và bội thu. Tín ngưỡng thờ Cá Ông là truyền thống quý báu được gìn giữ qua nhiều thế hệ. Người dân Phan Thiết tự hào về truyền thống này và thể hiện lòng biết ơn đối với Cá Ông qua những nghi lễ trang trọng.

Bảo vật Dinh Vạn Thuỷ Tú

Bộ xương cá Ông lớn nhất Đông Nam Á

Dinh Vạn Thủy Tú nổi tiếng với bộ xương cá Ông khổng lồ, được coi là lớn nhất Đông Nam Á. Truyền thuyết kể rằng, sau khi dinh được xây dựng, một con cá Ông khổng lồ trôi vào bờ biển Phan Thiết. Sự kiện này đòi hỏi sự đoàn kết của ngư dân địa phương. Chỉ trong hai ngày, họ đã cùng nhau đưa cá Ông vào khuôn viên dinh để mai táng, một nhiệm vụ không dễ dàng bởi kích thước khổng lồ của nó.

Bộ xương cá Ông, một di sản văn hóa độc đáo, được trưng bày tại Dinh Vạn Thuỷ Tú. @mia

Dinh Vạn Thủy Tú tại Phan Thiết là nơi lưu giữ bộ xương hoàn chỉnh của một con cá voi lưng xám khổng lồ, dài 22 mét và nặng 65 tấn. Không chỉ thế, dinh còn trưng bày gần 100 bộ xương cá voi khác, có niên đại lên đến 150 năm. Những bộ xương này là minh chứng hùng hồn cho sự vĩ đại và kỳ diệu của tự nhiên, thu hút du khách tò mò đến chiêm ngưỡng. Nếu bạn đang tìm kiếm điểm đến độc đáo tại Phan Thiết, dinh Vạn Thủy Tú chắc chắn sẽ là lựa chọn lý tưởng.

Hiện vật giá trị của nghề cá

Dinh Vạn Thủy Tú không chỉ là một công trình kiến trúc độc đáo, mà còn là một bảo tàng lưu giữ những hiện vật quý giá về lịch sử và nghề đánh cá Phan Thiết. Nổi bật trong số đó là chiếc chuông đồng đúc năm 1872, ghi dấu ấn lịch sử bằng dòng chữ “Tự Đức nhị thập ngũ niên – Xuân quý giá đáo – Thủy Tú Vạn – Bổn Vạn đồng ký”. Chiếc chuông đã tồn tại hơn 130 năm, chứng minh cho sự trường tồn của nghề cá nơi đây. Bên cạnh đó, 24 bản ghi chép các loại sắc phong của các vua Triều Nguyễn được lưu giữ tại dinh, viết trên giấy thủ công, nhiều bản đã hơn 150 tuổi, là những tài liệu quý giá về văn hóa và lịch sử địa phương.

Dinh Vạn Thủy Tú tuy không phải là điểm đến nổi bật nhất nhưng mang trong mình nét văn hóa độc đáo riêng. Chuyến thăm Dinh Vạn Thủy Tú hứa hẹn mang đến cho bạn những trải nghiệm thú vị và đáng nhớ.