Samarkand, một trong những thành phố cổ nhất Trung Á, từng là thủ đô của đế chế Sogdian. Nơi đây đã mê hoặc Alexander Đại Đế đến nỗi ông phải thốt lên: “Mọi điều ta được nghe về Samarkand đều đúng, ngoại trừ một điều là nó đẹp hơn tưởng tượng của ta rất nhiều.”

Samarkand, một trong những thành phố cổ nhất Trung Á, từng là thủ đô tráng lệ của đế chế Sogdian. Nơi đây đã khiến Alexander Đại đế phải thốt lên: “Mọi điều ta được nghe về Samarkand đều đúng, ngoại trừ một điều là nó đẹp hơn tưởng tượng của ta rất nhiều.” Năm 329 trước Công nguyên, vị tướng vĩ đại này đã chinh phục thành phố, chứng kiến vẻ đẹp lộng lẫy của Samarkand và bị mê hoặc bởi sự giàu có và văn hóa rực rỡ của nó.

Nằm trên tuyến đường thương mại quan trọng nối liền Trung Quốc, Afghanistan, Iran, Ấn Độ và Kavkaz, Samarkand đã trở thành trung tâm sầm uất của con đường tơ lụa. Từ thế kỷ thứ 6 đến 13, thành phố này lần lượt thuộc quyền cai trị của nhiều đế chế như Turks, Ả Rập, Ba Tư, Mông Cổ và Timur. Năm 1220, Thành Cát Tư Hãn xâm lược và chiếm đóng Samarkand. Năm 1370, Timur Đại Đế chọn Samarkand làm thủ đô, đánh dấu sự khởi đầu của một thời kỳ hoàng kim với những công trình kiến trúc tráng lệ. Cháu trai của Timur, Ulugbeck, tiếp tục cai trị thành phố từ năm 1449, để lại dấu ấn với những công trình kiến trúc độc đáo. Trong thế kỷ 14 và 15, Samarkand là trung tâm chính trị và văn hóa của châu Á.

Cố đô Samarkand vẫn giữ nguyên vẻ phồn thịnh và quyền lực một thời qua những công trình kiến trúc tuyệt đẹp. Nơi đây, vị hoàng đế Timur đã khắc dòng chữ: “Nếu bạn muốn biết về chúng tôi, hãy tới thăm các công trình của chúng tôi.” Thật vậy, Samarkand sở hữu những kiến trúc tôn giáo hoành tráng nhất Trung Á, như quảng trường Registan – trái tim của thành phố, thánh đường Bibi Khanym – một trong những thánh đường Hồi giáo lớn nhất thời cổ đại, quần thể Shah-i-Zinda, Gur-e-Amir và lăng mộ hoàng đế Timur. Bên cạnh đó, các học viện hồi giáo, thánh đường và bảo tàng trưng bày hiện vật quý giá của triều đại Timur tái hiện sống động thời vàng son của Samarkand. Thành phố hơn 2000 năm tuổi này, với lịch sử lâu đời và tầm quan trọng không kém gì Rome hay Athens, đã được UNESCO công nhận vào năm 2001.

Thời điểm đẹp nhất

Mùa thu (tháng 9, 10) và mùa xuân (tháng 4, 5) là thời điểm lý tưởng để ghé thăm thành phố. Thời tiết ôn hòa, không quá nóng hay lạnh, nhưng cũng là mùa du lịch cao điểm.

Samarkand đẹp nhất vào mùa đông (tháng 12 – 2), khi tuyết phủ trắng xóa, tô điểm thêm vẻ đẹp cổ kính cho các công trình kiến trúc. Chịu lạnh một chút, bạn sẽ được chiêm ngưỡng khung cảnh ngoạn mục mà không phải du khách nào cũng có cơ hội.

Mùa hè (tháng 6 đến tháng 8) oi bức, nhiệt độ có thể vượt quá 40 độ C, khiến việc tham quan trở nên mệt mỏi.

Đến Samarkand như thế nào?

Samarkand, tọa lạc ở vùng Đông Bắc Uzbekistan, gần biên giới Tajikistan.

Di chuyển đến Samarkand từ các thành phố khác ở Uzbekistan thật dễ dàng với nhiều lựa chọn như xe buýt, tàu hỏa, taxi,…

Từ Dushanbe (Tajikistan)

Để đến Samarkand từ cửa khẩu Panjakent, bạn có thể thuê xe riêng hoặc đi share taxi. Sau khi nhập cảnh Uzbekistan, bạn sẽ dễ dàng tìm taxi bên ngoài cửa khẩu để di chuyển đến Samarkand, mất khoảng 50 phút với giá khoảng 10USD/người (tương đương 235.000VND).

Từ Tashkent hoặc Bukhara

Xe buýt đường dài ở Uzbekistan thường cũ kỹ, chạy chậm và không thoải mái, giá vé cũng không rẻ hơn nhiều so với tàu hỏa hay xe chia sẻ. Tuy nhiên, bạn có thể bắt xe buýt tại bến xe trung tâm Tashkent, gần ga tàu điện ngầm Olmazor.

Di chuyển trong Samarkand

Samarkand có nhiều điểm tham quan tập trung gần nhau, thuận tiện cho việc đi bộ khám phá. Nếu muốn đến những địa điểm xa hơn, bạn có thể dễ dàng bắt taxi.

Ở đâu?

Để tận hưởng trọn vẹn Samarkand, bạn nên tìm khách sạn gần quảng trường Registan. Từ đây, bạn có thể dễ dàng đi bộ đến các điểm tham quan chính, gần nhiều nhà hàng và quán ăn, rất thuận tiện cho việc di chuyển. Nhiều khách sạn và homestay được trang trí theo phong cách Uzbekistan, mang đến cảm giác như lạc vào truyện “Nghìn lẻ một đêm”. Bạn có thể tham khảo Furkat Guest House, Amir Hostel, Hotel Bibikhanum, DiliMah Premium Luxury… hoặc tìm kiếm thêm trên các trang web đặt phòng như Booking, Agoda, chúng tôi, Hostelworld…

Các điểm tham quan chính

Registan: Trái tim Samarkand

Quảng trường Registan, một kiệt tác kiến trúc phương Đông, nổi bật với ba học viện hồi giáo đồ sộ và tinh xảo: Ulugbek, Sher-Dor và Tilya Kori.

Học viện Hồi giáo Ulugbek, được xây dựng bởi cháu trai của Đại đế Timur, Ulugbek, vào năm 1417, là công trình kiến trúc đầu tiên đánh dấu sự phát triển của Samarkand. Nơi đây từng là học viện Hồi giáo lớn nhất Trung Á vào thế kỷ 15, thu hút học sinh từ khắp nơi đến học triết học, thiên văn học, toán học và thần học.

Gần hai trăm năm sau, vào năm 1619, tổng đốc Yalangtush Bahadur khởi công xây dựng học viện Sher-Dor, hoàn thành năm 1936. Tên gọi Sher-Dor (Sư tử) được lấy cảm hứng từ hai con sư tử cõng thần mặt trời trên mặt tiền của học viện.

Mười năm sau khi hoàn thành Sher-Dor, vào năm 1646, Yalangtush Bahadur tiếp tục cho xây dựng học viện Tilya Kori, hoàn thành năm 1660. Tilya Kori, nghĩa là “Vàng” trong tiếng Uzbek, tượng trưng cho sự giàu có của Samarkand thời bấy giờ. Các nghệ nhân đã sử dụng phương pháp trang trí mạ vàng và đá mosaic với hoa văn hình học và hoa lá tự nhiên, tạo nên vẻ đẹp lộng lẫy cho công trình.

Đại thánh đường Bibi-Khanym

Thánh đường Bibi-Khanym, được đặt theo tên người vợ được sủng ái nhất của đại đế Timur, là minh chứng cho sự huy hoàng của kiến trúc Hồi giáo thế kỷ 14. Được khởi công vào năm 1399 và hoàn thành sau 5 năm, thánh đường từng là nhà thờ Hồi giáo lớn nhất thời bấy giờ, với mái vòm sảnh chính cao tới 40m. Đại đế Timur đã tập hợp hai trăm kiến trúc sư, nghệ sĩ, thợ thủ công bậc thầy và hơn năm trăm lao động để xây dựng Bibi-Khanym. Hàng trăm cột đá được cắt và vận chuyển bằng voi từ các mỏ đá cẩm thạch đến Samarkand. Dù bị sụp một phần do trận động đất năm 1897 và được trùng tu lại vào những năm 1970, những gì còn sót lại của Bibi-Khanym vẫn khiến người ta kinh ngạc trước trí tuệ và sức lao động phi thường của người cổ đại. Họ đã tạo nên những công trình vĩ đại như vậy mà không cần đến những máy móc kỹ thuật tiên tiến.

Lăng mộ Timur – Gur-e Amir

Gur-e Amir, một quần thể kiến trúc đồ sộ ban đầu bao gồm lăng mộ, học viện hồi giáo và nơi cầu nguyện, giờ chỉ còn lại lăng mộ và cổng vào. Cổng vòm, được trang trí bằng gạch đất nung theo phong cách Ba Tư, dẫn vào lăng mộ. Mái vòm được làm từ gạch tráng men màu xanh ngọc, tô điểm hoa văn tinh xảo và dòng chữ Ả Rập thể hiện thông điệp “Thượng đế là bất tử”. Bên trong lăng mộ, được mạ vàng lộng lẫy, là nơi an nghỉ của đại đế Timur và các con cháu của ông.

Đài thiên văn Ulugbek

Ulugbek, vị vua tài giỏi của thế kỷ 15, không chỉ nổi tiếng với tài trị vì mà còn là một nhà thiên văn học lỗi lạc của Trung Á. Năm 1420, ông đã xây dựng đài thiên văn mang tên mình, nơi ông cùng các nhà khoa học khác đã đạt được những thành tựu đáng kinh ngạc. Họ xác định chính xác chu kỳ của một năm, chỉ lệch 25 giây so với phép tính hiện đại, tính góc nghiêng trục tự quay của Trái Đất và biên soạn cuốn Tinh đồ Zij-i-Sultani, ghi lại vị trí của 994 ngôi sao. Những khám phá tại Đài thiên văn Ulugbek đã đóng vai trò quan trọng trong việc dự đoán nhật thực và tính toán giờ mặt trời mọc, độ cao của các thiên thể, góp phần nâng cao kiến thức thiên văn học thời bấy giờ.

Lăng mộ Hoàng gia Shah-i Zinda

Shah-i Zinda, tọa lạc trên đồi Afrasiyab ở phía bắc thành phố Samarkand, được xây dựng vào thế kỷ 11. Khu phức hợp, với lối vào là một cổng vòm đồ sộ, đã bị phá hủy phần lớn bởi quân Mông Cổ trong cuộc cướp phá Samarkand năm 1221. Sau đó, Shah-i Zinda được trùng tu vào thế kỷ 14 và tiếp tục được xây dựng thêm nhiều kiến trúc mới vào thế kỷ 18 và 19. Kiến trúc và trang trí của Shah-i Zinda mang đậm dấu ấn của triều đại Timur và các vị kế vị, thể hiện qua mái vòm màu xanh, họa tiết hoa và thực vật, ngôi sao và thiết kế hình học tương tự như kiến trúc của Gur-e Amir và thánh đường Bibi-Khanym.

Syiob Bazaar

Syiob Bazaar, chợ lớn nhất Samarkand, là một mê cung sôi động của màu sắc, mùi hương và âm thanh. Nơi đây từng là trung tâm thương mại của đế chế Timur, thu hút thương nhân và người mua sắm từ khắp nơi, và di sản đó vẫn còn lưu giữ đến ngày nay. Bước vào chợ là bước vào một thế giới đầy màu sắc của trái cây chín mọng, mơ vàng, táo đỏ, rau xanh, gia vị đầy màu sắc như mè đen, quế, nhục đậu khấu, nghệ, bạch đậu khấu, ớt và tiêu đen, đinh hương, thìa là, rau mùi và cà chua xay khô. Hàng hóa đa dạng từ hạt khô, da thú, bánh kẹo, đồ lưu niệm, gạo, đậu xanh, lúa mì, kê, lúa mạch… khiến bạn lạc vào một thế giới đầy mê hoặc.

Syiob Bazaar là thiên đường ẩm thực Trung Á với đủ món ngon hấp dẫn: kebab thơm lừng, mì lagman đậm đà, cơm pilaf nóng hổi, súp rau củ thanh mát, sữa chua chua ngọt và bánh mì giòn tan.

Internet và sim card

Uzbekistan có 5 nhà mạng chính: Ucell, Uzmobile, UCell, UMS và Beeline. Gói cước Beeline tham khảo có giá 6 USD (khoảng 140.000 VND) cho 5GB. Bạn cần mang theo hộ chiếu khi đăng ký và có thể nạp tiền tại siêu thị, cửa hàng tiện lợi.

Ẩm thực

Ẩm thực Uzbekistan vô cùng phong phú, Samarkand là thiên đường ẩm thực với nhiều nhà hàng phục vụ món ăn địa phương và quốc tế. Đừng bỏ lỡ cơ hội thưởng thức những món ăn đặc trưng như:

Plov là món cơm ngon nấu với thịt cừu, mơ khô, cà rốt và dầu ăn, mang hương vị thơm ngon khó cưỡng.

Bánh mì Naan, loại bánh mì dẹt nướng thơm lừng, mang đến hương vị xốp mềm khó cưỡng.

Shurpa – súp thịt cừu và rau củ

Lagman là món mì tươi hấp dẫn với nước dùng đậm đà, kết hợp hài hòa giữa vị ngọt của khoai tây, cà rốt và thịt cừu.

Manti là món bánh bao hấp nhân thịt hoặc bí đỏ, mang hương vị thơm ngon đặc trưng.

Shashlik – thịt xiên nướng trên vỉ

Samsa: Bánh khoai tây giòn tan, đa dạng nhân hấp dẫn.

Một số nhà hàng ở Samarkand:

Cafe Magistr – Bostonsaroy St., 30/45

Bibikhanum Teahouse –Street 22a

Platan –Pushkin 2, Samarkand

Khám phá xung quanh Samarkand

Shahrisabz

Shahrisabz, một thành phố cổ kính ở Trung Á, là quê hương của đế chế Timur và là nơi lưu giữ nhiều di sản lịch sử. Được thành lập hơn 2.700 năm trước, Shahrisabz từng là nơi ở của hoàng gia Timur. Thành phố này tự hào sở hữu nhiều công trình kiến trúc từ thời Timur, trong đó nhiều công trình vẫn giữ nguyên nét đẹp ban đầu. Cung điện Ak-Saray, Dorut Tilovat, Bảo tàng Amir Timur, khu phức hợp Chorsu và Dor-us Siyodat là những điểm tham quan nổi bật. Du khách có thể dễ dàng đến Shahrisabz từ Samarkand bằng taxi, với giá khoảng 40 USD (tương đương 940.000 VND) cho một chuyến khứ hồi. Tài xế sẽ chờ bạn trong lúc bạn tham quan.

Tour thử rượu vang

Uzbekistan, quốc gia sản xuất rượu vang hàng đầu Trung Á, nổi tiếng với nho ngọt ngào nhờ khí hậu nắng ấm. Khám phá hương vị địa phương với tour thử rượu vang 2 giờ tại Nhà máy rượu Khovrenko và Bảo tàng rượu Samarkand. Bạn có thể đặt tour qua lễ tân khách sạn, các văn phòng du lịch hoặc trực tiếp trên website: [website của nhà máy rượu].

Nên dành bao lâu ở Samarkand?

Để khám phá hết vẻ đẹp Samarkand, bạn nên dành tối thiểu 2 ngày, lý tưởng nhất là 3-4 ngày. Dưới đây là lịch trình gợi ý cho 3 ngày:

Khám phá Samarkand: Quảng trường Registan hùng vĩ, lăng mộ Gur-E-Amir tráng lệ và thánh đường Makhdumi Khorezm linh thiêng.

Khám phá Samarkand: Tham quan thánh đường Bibi-Khanym, chợ Siyob, thánh đường Hazrat Hyzr, đài quan sát Ulughbek và nghĩa trang hoàng gia Shah-i Zinda.

Khám phá thành phố cổ Shahrisabz và trải nghiệm tour thử rượu vang hấp dẫn.

Bài viết này là kết quả hợp tác giữa chúng tôi và blogger Trần Hồng Ngọc. Bản quyền nội dung và hình ảnh thuộc sở hữu của chúng tôi. Mọi hành vi sao chép hoặc sử dụng trái phép đều bị nghiêm cấm.