Làng nón Chuông, nằm ở xã Phương Trung, Thanh Oai, cách Hà Nội 30km, nổi tiếng với nghề làm nón lá truyền thống từ hơn 300 năm trước.

Nón là người bạn đồng hành quen thuộc của người Việt, đặc biệt là những người nông dân và phụ nữ. Trong đó, nón làng Chuông nổi tiếng khắp vùng Kinh Bắc, được ca dao lưu truyền: “Muốn ăn cơm trắng cá trê/Muốn đội nón tốt thì về làng Chuông”. Câu ca dao ấy là lời khẳng định cho sự tinh xảo và chất lượng của nghề làm nón lá truyền thống ở làng Chuông, một sản phẩm thủ công trứ danh.

Làng Chuông ở đâu?

Làng Chuông thuộc xã Phương Trung, huyện Thanh Oai, cách trung tâm huyện 3km và cách Hà Nội 30km về phía Nam. Nằm bên dòng sông Đáy thơ mộng, làng nổi tiếng với nghề làm nón lá truyền thống, có lịch sử hơn 300 năm.

Đê sông Đáy

Để đến làng nón Chuông, bạn di chuyển từ trung tâm Hà Nội về Hà Đông, sau đó đến Ba La và rẽ vào quốc lộ 21B để tới thị trấn Kim Bài, huyện Thanh Oai. Từ đây, bạn có thể rẽ vào đường xuống đê sông Đáy hoặc tiếp tục đi theo quốc lộ 21B, rẽ phải vào đường liên thôn. Khi nhìn thấy nhà thờ Phương Trung, bạn đã gần tới làng nón Chuông và sẵn sàng khám phá nghề làm nón truyền thống.

Nhà thờ Phương Trung – Làng nón Chuông: Nơi tâm linh giao hòa với nét đẹp văn hóa truyền thống.

Làng Chuông: Nón lá & lịch sử.

Làng Chuông, hay còn được gọi là làng nón Chuông, là một làng nghề lâu đời của tỉnh Hà Tây cũ, nay thuộc Hà Nội. Nguồn gốc của làng nón Chuông còn là một ẩn số, chỉ biết rằng nơi đây đã có hơn ngàn năm lịch sử. Theo các bậc cao niên, ban đầu làng có tên là Trang Thì Trung, sau khi đông dân hơn đã được mở rộng thành làng Chuông như hiện nay.

Nón Chuông, chợ nón nổi tiếng, ẩn chứa chiếc nón khổng lồ, thu hút mọi ánh nhìn.

Làng nghề nón Chuông, theo lời kể của các bậc cao niên, đã có lịch sử hơn 300 năm. Nguồn gốc của làng nghề này vẫn là một ẩn số đối với người dân địa phương. Xưa kia, người làng Chuông sản xuất đa dạng các loại nón, phục vụ nhiều tầng lớp xã hội, từ nón ba vòng đấu, nón dấu đến nón chóp dứa. Ban đầu, nón được sản xuất chủ yếu để phục vụ nhu cầu trong làng. Song, danh tiếng của nón làng Chuông ngày càng vang xa, vượt ra khỏi phạm vi làng xã, được bày bán khắp nơi và thậm chí còn là vật phẩm tiến dâng cho các hoàng hậu, công chúa trong cung đình.

Nằm bên dòng sông Đáy, ngôi làng nhỏ bé đã trải qua hàng trăm năm lịch sử, giữ gìn và phát huy nét văn hóa làng nghề truyền thống của cha ông. Không chỉ gìn giữ, làng còn biết cách thay đổi, kết hợp với du lịch để thích ứng với xã hội hiện đại, thu hút du khách trong và ngoài nước đến tham quan, khám phá.

Nón đẹp, nghề đẹp.

Chiếc nón lá, một biểu tượng của người Việt, gắn bó với họ qua bao thế kỷ. Từ đồng ruộng đến phố phường, hình ảnh những chiếc nón xinh xắn luôn hiện diện, che nắng, che mưa, che đi những nhọc nhằn của người phụ nữ. Nón lá không chỉ là vật dụng thiết thực mà còn là điểm nhấn duyên dáng, tô điểm nét đẹp dịu dàng của phụ nữ Việt Nam. Sự thân thuộc đôi khi khiến ta lãng quên giá trị của nó, cho đến khi chứng kiến tận mắt quá trình làm nón thủ công, ta mới thực sự cảm nhận được sự kỳ công và tâm huyết ẩn chứa trong từng chiếc nón.

Lá vàng rụng phủ kín triền đê, sân vườn.

Bước vào làng nón Chuông, con đê sông Đáy hiện ra trắng xóa bởi những chiếc lá lụi phơi khắp nơi. Người làng Chuông tận dụng triền đê và sân nhà để phơi lá, những chiếc lá được mang từ Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình về. Đó là công đoạn đầu tiên trong chu trình làm nên một chiếc nón lá truyền thống. Từ những chiếc lá này, trải qua 10 công đoạn thủ công tỉ mỉ, những người thợ làng Chuông đã tạo ra những chiếc nón lá quen thuộc, mang vẻ đẹp mộc mạc và tinh tế.

Làng quê như chìm trong biển nón, từ những chiếc nón đội đầu của người dân đến những xưởng làm nón tấp nập trong từng ngôi nhà. Nón là nét đẹp truyền thống, là sinh kế của bao gia đình, từ cụ già đến các chị em phụ nữ đều miệt mài khâu vá, tạo nên những chiếc nón đẹp, mang hồn quê hương.

Nón – vật bất ly thân của các cụ, các mẹ, đồng hành trên mọi nẻo đường.

Nón được làm trong các gia đình

Làng nón Chuông là điểm đến lý tưởng để du khách trải nghiệm nghề làm nón truyền thống. Đình làng, chùa và chợ làng đều tập trung tại một nơi, tạo nên một không gian văn hóa đặc sắc. Khi đến làng vào buổi sáng, bạn sẽ được chứng kiến cảnh người dân làng Chuông tranh thủ làm nón ngay tại khu vực mua bán, tạo nên khung cảnh nhộn nhịp và đầy màu sắc.

Chợ nón Chuông: nhộn nhịp khi họp, vắng lặng khi tan chợ.

Chợ làng nón Chuông họp từ sớm tinh mơ, khi nhiều người còn đang ngon giấc. Người dân làng Chuông, những người thợ nón lành nghề, đã dậy từ sớm để đi chợ. Ở đó, họ bán nón, mua nón, mua nguyên vật liệu, tạo nên khung cảnh nhộn nhịp với những chồng nón xếp cao ngất, vật liệu và dụng cụ làm nón đủ loại. Chợ làng Chuông là nơi giao thoa giữa truyền thống và hiện đại, là minh chứng cho sự cần cù, khéo léo của người dân làng Chuông.

Sáng sớm, làng nón Chuông rộn ràng với tiếng cười nói, tiếng khua mái chèo, khung cảnh nhộn nhịp như chính dòng sông hiền hòa chảy qua làng.

Chợ làng nghề nhộn nhịp hơn vào sáng sớm, với đủ loại mặt hàng được bày bán thu hút du khách trong và ngoài nước đến tham quan.

Từ những nguyên liệu đơn sơ như lá, vòng, mo và các phụ kiện, dưới bàn tay khéo léo, tỉ mỉ của người nghệ nhân, nón làng Chuông ra đời qua 10 công đoạn cầu kỳ: vò lá, phơi nắng, phơi sương, là lá, rẽ lá, bứt vòng, quay mo, khâu nón, lồng nhôi, nứt cạp và lợp ba lớp lá. Sản phẩm cuối cùng là những chiếc nón bền, chắc, khỏe, đẹp, thanh, góp phần tạo nên danh tiếng cho làng nghề truyền thống Kinh Bắc.

Chợ là thiên đường của nón, từ nón lá đến nón thời trang, đủ loại cho bạn lựa chọn.

Làng nón Chuông mang đậm nét thôn quê với sự hiếu khách nồng hậu. Những người phụ nữ làng nón, với bàn tay khéo léo và tâm hồn tỉ mẩn, sẵn sàng chia sẻ bí quyết nghề nghiệp và mang đến cho du khách những câu chuyện thú vị về làng nghề truyền thống.

Sự nhộn nhịp còn lan sang sân chùa

Tranh thủ làm nón lúc vãn khách

Nghề làm nón lá ở làng Chuông được gìn giữ và truyền lại qua nhiều thế hệ. Cảnh ba thế hệ cùng ngồi tỉ mẩn làm nón là hình ảnh quen thuộc nơi đây. Mỗi ngày, người lớn tuổi làm được khoảng một chiếc nón, người trẻ làm được nhiều hơn, khoảng hai chiếc. Tuy thu nhập từ nghề làm nón không cao, chỉ khoảng 25 – 40 ngàn đồng một chiếc, nhưng với người dân làng Chuông, nó là một phần thu nhập giúp họ trang trải cuộc sống.

Làng nón Chuông: Ba thế hệ cùng giữ nghề truyền thống, tạo nên những chiếc nón lá tinh xảo, mang đậm nét văn hóa Việt.

Để tồn tại và phát triển, người làng Chuông đã thích nghi với thị trường bằng cách đa dạng hóa sản phẩm. Bên cạnh nón truyền thống, họ sản xuất nhiều mẫu mã mới với đủ kích cỡ, phục vụ nhu cầu đa dạng. Nổi bật là nón lụa, một sản phẩm đòi hỏi nhiều công phu, mang vẻ đẹp tinh tế, góp phần nâng tầm giá trị của làng nghề.

Những chiếc nón lụa tinh tế, toát lên vẻ đẹp hoàn mỹ.

Làng nón Chuông không chỉ là nơi bạn chiêm ngưỡng nghệ thuật làm nón truyền thống, mà còn là một bức tranh thu nhỏ về miền quê Bắc bộ bình dị. Nơi đây, nhịp sống chậm rãi, không vội vã, mang đến cảm giác thư thái. Những ngôi nhà cổ kính nhuốm màu thời gian, cùng bầu không khí trong lành, tạo nên một khung cảnh vừa cổ kính, vừa thơ mộng. Chuyến du lịch làng nón Chuông sẽ để lại trong bạn những ấn tượng khó quên về vẻ đẹp mộc mạc, yên bình của vùng đất này.

Chùa làng Chuông, nơi linh thiêng ẩn mình giữa những nếp nhà cổ, mang theo dấu ấn thời gian.

Khám phá Làng Nón Chuông

Để trải nghiệm trọn vẹn nghề làm nón truyền thống, từ quy trình sản xuất đến không khí mua bán đậm chất làng quê, hãy đến làng nón Chuông vào ngày phiên chợ. Chợ nón họp sáu phiên mỗi tháng, vào các ngày 4, 10, 14, 20, 24, 30 âm lịch. Nếu không thể đến vào ngày chợ, bạn có thể ghé thăm làng nón vào sáng sớm những ngày nắng đẹp để tận hưởng khung cảnh yên bình và tìm hiểu về nghề thủ công độc đáo này.

Chợ làng Chuông họp sớm, tấp nập từ 4h sáng, vơi dần về 9h. Buổi trưa, mọi người nghỉ ngơi, chuẩn bị bữa ăn. Ghé thăm làng vào sáng sớm, bạn sẽ hòa mình vào không khí nhộn nhịp của chợ quê. Đặc biệt, những ngày nắng đẹp, bạn sẽ thấy khung cảnh làng quê thơ mộng với những giàn lá phơi đầy nắng.

Hòa bình trở lại, chợ tan, khung cảnh yên ả, bình dị.

Nón làng Chuông, biểu tượng Kinh Bắc, nổi tiếng với nét đẹp truyền thống.

Bạn muốn trải nghiệm nghề làm nón tại làng Chuông? Đừng lo lắng, bạn sẽ được chào đón nồng nhiệt như khách quý! Đến làng, chỉ cần hỏi bất kỳ ai, bạn sẽ được chỉ dẫn tận tình và chu đáo. Không cần lên sẵn chương trình, mọi người sẽ giúp bạn khám phá nét đẹp truyền thống của làng nón Chuông một cách trọn vẹn nhất.

Nằm gần trung tâm Hà Nội, làng Chuông là điểm đến lý tưởng để khám phá nghề truyền thống và tìm hiểu về một trong những biểu tượng văn hóa đặc trưng của Việt Nam.

Làng nón Chuông không chỉ mang đến trải nghiệm du lịch đáng nhớ, mà còn là nơi bạn cảm nhận được sự nồng ấm của người dân. Ghé thăm làng, bạn góp phần giữ gìn nghề truyền thống quý báu của họ. Và đừng quên mua một chiếc nón làng Chuông làm quà cho người thân, mang theo hương vị đặc trưng của làng quê Việt Nam.

Tác giả: Nguyễn Văn Huỳnh