Bảo tàng Y học cổ truyền Sài Gòn là nơi lưu giữ và tôn vinh nền y học cổ truyền Việt Nam, giúp du khách tìm hiểu lịch sử và quá trình hình thành của nghề y.

Bảo tàng Y học cổ truyền Việt Nam, nơi lưu giữ tinh hoa y học truyền thống của dân tộc.

Fito: Bảo tàng Y học cổ truyền – Hành trình lịch sử

Lòng đam mê và nhiệt huyết với nghề y cổ truyền đã thôi thúc ông Lê Khắc Tâm, một dược sĩ, ấp ủ giấc mơ về một bảo tàng. Từ những năm tháng gắn bó với ngành thuốc cổ truyền, ông nhận ra đây không chỉ là nghề chữa bệnh mà còn là kho tàng văn hóa quý giá của người Việt. Chính vì vậy, sau nhiều năm sưu tầm, Bảo tàng y học cổ truyền của ông Lê Khắc Tâm đã ra đời, góp phần gìn giữ và phát huy những giá trị truyền thống.

Lễ tân Bảo tàng: Hỗ trợ thông tin

Được xây dựng từ năm 2003 và khánh thành vào năm 2007, Bảo tàng Fito tọa lạc trong một tòa nhà gỗ cổ kính 6 tầng, 18 phòng, với tổng diện tích 600m2. Nơi đây tái hiện chân thực cuộc sống và hoạt động của các lương y, thái y xưa, từ việc khám chữa bệnh, trị bệnh, bốc thuốc, sắc thuốc. Những khung cửa nhà gỗ được chuyển trực tiếp từ đồng bằng Bắc Bộ, mang đến một vẻ đẹp cổ kính và ấm cúng, cùng vô số họa tiết tinh xảo được chạm khắc trên gỗ, góp phần tạo nên nét độc đáo của Bảo tàng.

Bảo tàng Y học cổ truyền trưng bày gì?

Bước chân vào Fito, du khách sẽ lập tức bị thu hút bởi hai bụi tre thanh bình được trồng ngay trước cửa bảo tàng, một hình ảnh quen thuộc và gần gũi với người Việt.

Bước qua bậc cửa gỗ, một cảm giác hoài cổ ùa về. Ngôi nhà rường rộng lớn, uy nghiêm, tỏa ra hương thảo mộc nồng ấm, khiến tâm hồn thư giãn, dễ chịu. Mùi hương thoang thoảng, như một lời chào mừng ấm áp, gợi nhớ về một thời quá khứ yên bình.

Kiến trúc độc đáo của Bảo tàng

Bảo tàng Fito gây ấn tượng với nội thất gỗ sơn nhũ vàng, tranh giả sơn son thếp vàng thời xưa cùng nhiều họa tiết tinh xảo. Nơi đây lưu giữ hơn 3000 hiện vật quý hiếm về y học cổ truyền Việt Nam, từ thời đồ đá đến nay. Trong đó nổi bật là bộ sưu tập dao cầu, thuyền tán với tuổi đời 2500 năm, từng được dùng để tán thuốc, cắt thuốc, minh chứng cho sự phát triển lâu đời của ngành y học Việt Nam.

Lịch sử y học cổ truyền Việt Nam

Sau khi nhận tờ hướng dẫn tham quan, du khách sẽ được dẫn vào một căn phòng nhỏ để xem đoạn phim tư liệu dài 15 phút. Phim giới thiệu về lịch sử hình thành và phát triển của ngành y dược Việt Nam, mang đến cái nhìn tổng quan về hành trình đầy tự hào của ngành y nước nhà.

Sau khi xem xong đoạn phim tư liệu, hành trình khám phá bảo tàng bắt đầu từ tầng 4, ngược xuống tầng 1. Mỗi tầng là một câu chuyện, một chủ đề độc đáo, mang đến lượng kiến thức phong phú, hấp dẫn.

Khu trưng bày sách cổ

Fito là kho tàng kiến thức y học cổ truyền khổng lồ với hơn 100.000 trang sách Hán ngữ – Nôm, trong đó có những tác phẩm quý giá như “Y Tông Tâm Tĩnh” hay “Nam Dược Thần Hiệu” của Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác (28 tập, 66 quyển). Bộ sách này được xem là bách khoa toàn thư về y học cổ truyền Việt Nam, minh chứng cho nền y học nước ta không hề thua kém các quốc gia có nền y học phát triển như Hàn Quốc, Trung Quốc, Thái Lan…

Bàn thờ Y tổ

Nét trang trọng của bảo tàng được thể hiện rõ nét ở bàn thờ hai vị tổ ngành y Tuệ Tĩnh và Hải Thượng Lãn Ông, uy nghi giữa nhà. Hai bên là hoành phi, câu đối bằng gỗ sơn son thếp vàng, mang dáng dấp của những gia đình khá giả xưa. Cầu thang bộ được làm từ gỗ đen tuyền, chạm trổ tinh xảo, từ cột, kèo đến tay vịn, thể hiện sự tỉ mỉ, công phu. Thang máy cũng được ốp gỗ và chạm khắc tinh tế, là kết quả của 3 năm lao động miệt mài của các nghệ nhân. Ở mỗi lầu, bảo tàng dành riêng một khoảng không gian xanh mát với cây xanh, thảo mộc và phong cách trang trí truyền thống độc đáo.

Bàn thờ 2 ông tổ ngành Y

Nằm ở vị trí trang trọng nhất bảo tàng là bàn thờ hai vị tổ ngành Y Tuệ Tĩnh và Hải Thượng Lãn Ông, được trang trí hoành phi, câu đối bằng gỗ sơn son thếp vàng như những bàn thờ tổ tiên xưa. Các lối cầu thang bộ bằng gỗ đen tuyền, cột, kèo, tay vịn được chạm trổ tinh xảo. Bên trái, phòng trưng bày hiện vật đồ đá, đồ đồng thời tiền sử liên quan đến y học cổ truyền. Phía bên phải, phòng Danh y Việt Nam giới thiệu 15 bức tranh sơn son thếp vàng về 15 danh y và tác giả y học cổ truyền Việt Nam từ thế kỷ XIII-XIX.

Những kiệt tác hội họa tôn vinh các danh y lỗi lạc, mang đến cái nhìn sâu sắc về lịch sử y học.

Nằm giữa khoảng không gian thoáng đãng, cây xanh mát rượi, Y Miếu Thăng Long được xây dựng vào năm 1780, tái hiện cổng vào Y Miếu Thăng Long xưa. Kiến trúc độc đáo với hình vuông, hai lớp nhà ba gian hướng Đông Nam, mái hai tầng tạo nên sự thoáng mát. Bờ nóc được trang trí bằng đôi Rồng chầu Mặt Trời, hai trụ ngoài với hình búp sen thể hiện tư tưởng thiền trong y học.

Kiến trúc lấy cảm hứng từ Y Miếu Thăng Long, mang nét đẹp cổ kính và độc đáo.

Di sản Y học cổ truyền Việt Nam

Fito lưu giữ bộ sưu tập dụng cụ bào chế thuốc cổ xưa, từ chày cối đá của người Việt cổ đến cân – giã thuốc, cân ta, cân tây, ván gỗ, boà thuốc, triện gỗ in hóa đơn và toa thuốc từ thời Pháp thuộc. Những chiếc chày, cối bằng đồng dùng trong các nhà thuốc và hãng bào chế dược phẩm cùng thời cũng góp mặt trong bộ sưu tập, bên cạnh những chiếc cân tiểu ly dùng để cân dược liệu. Ngoài ra, Fito còn trưng bày đa dạng ấm, siêu sắc thuốc được sưu tầm từ khắp cả nước, phản ánh sự phong phú trong văn hóa bào chế thuốc truyền thống.

Bộ sư tập cân, chày cối

Các loại thuốc trong Đông Y

Mô hình sắc thuốc

Ông Tâm còn kỳ công thực hiện tác phẩm “Việt Nam Bách gia y” bằng gỗ, tôn vinh những người có công đóng góp cho y học cổ truyền Việt Nam. Tác phẩm khắc họa chân dung và câu chuyện của 100 vị danh y lỗi lạc từ thế kỷ XII đến thế kỷ XX, góp phần gìn giữ và phát huy tinh hoa y học cổ truyền Việt Nam.

Phòng trưng bày giới thiệu những loài cây thuốc quý hiếm.

Fito thu hút du khách với mô hình Ngôi nhà thuốc nam độc đáo, trưng bày nhiều vị thuốc nổi tiếng. Không gian tái hiện chi tiết tiệm thuốc bắc Lục Hòa Đường (Chợ Lớn) từ thế kỷ XIX, mang đến trải nghiệm sống động. Ấn tượng nhất là bức tranh xà cừ mô tả Y học cổ truyền trong cuộc sống cộng đồng người Việt. Từ phố thuốc bắc, chợ Bến Thành, kinh thành Huế đến Hồ Gươm, bức tranh đã ghi danh vào sách Kỷ lục Guinness Việt Nam.

Ngôi nhà thuốc nam

Phòng trưng bày hũ rượu thuốc

Ngâm rượu thuốc, phương pháp bào chế cổ xưa, được truyền tai qua nhiều thế hệ. Cách thức tối ưu để tạo ra rượu thuốc chất lượng là ngâm hạ thổ – chôn bình ngâm dưới lòng đất. Phương pháp này được cho là mang lại hiệu quả tối ưu, giữ trọn vẹn tinh hoa của dược liệu.

Các loại bình ngâm rượu

Phòng trưng bày rượu thuốc

Theo quan niệm truyền thống, rượu bổ được xem là phương thuốc giúp hoạt huyết, cân bằng âm dương khí huyết. Nguyên liệu chính để ngâm rượu bổ thường là rượu trắng, được chưng cất từ gạo, ngô, khoai…

Theo Đông y, rượu thuốc có tác dụng dưỡng, bổ huyết, thông kinh lạc. Người Việt ưa dùng hũ sành, sứ để ngâm rượu. Căn phòng này trưng bày những chóe rượu Gốm Hoa mai vô cùng đẹp mắt.

Mô hình Thái Y Viện

Phòng 16 mang tên Thái Y Viện, phản ánh rõ nét phong cách cung đình trong trang trí. Nơi đây từng là nơi chăm sóc sức khỏe cho vua chúa và hoàng tộc. Các bức tranh sơn son thếp vàng trên tường tái hiện tinh hoa Y học cổ truyền, từ hái, trồng cây thuốc, bào chế, đến bắt mạch. Nổi bật nhất là bức tranh miêu tả Hải Thượng Lãn Ông chữa bệnh cho chúa Trịnh Cán – Trịnh Sâm vào năm 1781 tại phủ chúa Trịnh. Trong các tủ kính, những bộ ấm trà và chén ống thuốc quý hiếm dành cho giới thượng lưu được trưng bày một cách trang trọng.

Mô hình bốc thuốc ở Thái Y Viện.

Lưu ý khi tham quan bảo tàng

41 Hoàng Như Khương, Quận 10, TP. Hồ Chí Minh.

Mở cửa: 8h – 17h (Nghỉ thứ Hai)

Giá vé: 120.000 VND/ người

Bảo tàng Y học cổ truyền Việt Nam là hành trình khám phá lịch sử, văn hóa của ngành Y Việt Nam. Nơi đây lưu giữ những giá trị nhân văn cao quý của nghề thuốc, giúp bạn hiểu sâu sắc hơn về tinh hoa y học truyền thống. Hãy đến Fito, trải nghiệm và lan tỏa những nét đẹp của nghề cao quý này!