Từ củ ấu tẩu độc tính, người Hà Giang đã sáng tạo ra món cháo độc đáo, thu hút du khách thưởng thức trong hành trình khám phá cao nguyên đá.

Từ củ ấu tẩu độc, người Hà Giang đã biến hóa thành món cháo thơm ngon, thu hút du khách trong hành trình khám phá cao nguyên đá.

Cháo ấu tẩu, món ăn đặc trưng của người Mông ở Hà Giang, nổi tiếng với cái tên độc đáo và vị đắng đặc trưng. Được gọi là “cháo đắng”, món ăn này mang đến hương vị lạ miệng, chinh phục những ai muốn trải nghiệm ẩm thực độc đáo.

Từ củ độc, người Hà Giang đã biến hóa thành món ăn ngon, mang lại lợi ích cho sức khỏe.

Khái quát về ấu tẩu

Ấu tẩu, hay còn gọi là ấu tàu, thủ ô, là một loại cây quen thuộc với người dân vùng cao Hà Giang. Củ ấu tẩu tươi chứa độc tố, nguy hiểm nếu ăn sống. Tuy nhiên, dưới bàn tay chế biến khéo léo của người Mông, nó trở thành món ăn ngon miệng. Không chỉ là món ăn, ấu tẩu còn là dược liệu quý, giúp giải cảm, giãn gân cốt, xua tan mệt mỏi và giúp ngủ ngon. Từ lâu, người dân đã sử dụng củ ấu tẩu ngâm rượu để chữa trị các chứng phong, tê chân tay, xương khớp. Cây ấu tẩu được trồng vào tháng 12 âm lịch và thu hoạch từ tháng 7 đến tháng 10 dương lịch.

Củ ấu tẩu được ninh nhừ, kỹ càng trước khi phục vụ thực khách.

Cháo ấu tẩu, món ăn truyền thống của người Mông, nay đã trở thành đặc sản của vùng đất cực Bắc Việt Nam. Hương vị thơm ngon, bổ dưỡng của cháo ấu tẩu thu hút du khách thập phương, kéo theo sự ra đời của nhiều hàng quán chuyên phục vụ món ăn này, góp phần đưa cháo ấu tẩu trở thành nét đặc trưng ẩm thực của vùng đất địa đầu.

Thời điểm thích hợp ăn cháo ấu tẩu

Cháo ấu tẩu, với vị đắng nhẹ, thường được thưởng thức vào buổi tối nhờ công dụng giúp ngủ ngon. Nóng hổi trong đêm lạnh, bát cháo ấu tẩu như sưởi ấm tâm hồn, khói nghi ngút hòa quyện cùng hương thơm ngai ngái, tạo nên khoảnh khắc bình yên khó tả. Chẳng gì phù hợp hơn một bát cháo ấm bụng trước giấc ngủ ngon giấc nơi vùng cao.

Cháo ấu tẩu, món ăn quen thuộc giúp ngon giấc, thường được dùng vào buổi tối.

Cháo ấu tẩu: Nguyên liệu & cách nấu

Buổi tối mùa đông, tôi ghé thăm hàng cháo ấu tẩu Mộc Miên ở thị trấn Đồng Văn, một địa chỉ quen thuộc với người dân địa phương và du khách. Nằm ngay trung tâm thị trấn trên quốc lộ 4C, cách phố cổ Đồng Văn vài trăm mét, quán dễ dàng tìm thấy. Cô Mộc Miên đã bán cháo ấu tẩu tại đây từ năm 1996, mang đến hương vị truyền thống cho du khách. Quán chỉ mở cửa buổi tối từ 18h, phục vụ món ăn đêm đặc biệt này.

Cháo ấu tẩu Mộc Miên của bà đã là một phần không thể thiếu của thị trấn Đồng Văn suốt gần 30 năm qua.

Quán cháo Mộc Miên mang vẻ mộc mạc, đơn giản như nhiều hàng quán khác ở thị trấn vùng cao nguyên đá. Nơi đây, cháo trắng luôn ấm nóng trên bếp lửa, kế bên là nồi ấu tẩu ninh nhừ, giò lợn, thịt băm, trứng, rau thơm… được bày biện gọn gàng. Khách có thể thưởng thức ngay tại quán hoặc mang về.

27 năm gắn bó với cháo ấu tẩu, cô Miên đã thấu hiểu từng công đoạn để tạo nên món ăn đặc biệt này. Từ việc lựa chọn nguyên liệu gồm củ ấu tẩu, gạo, thịt lợn, giò, trứng, rau, cho đến quá trình ngâm, sơ chế và ninh nấu, mỗi bước đều đòi hỏi sự tỉ mỉ và kiên nhẫn. Cháo ấu tẩu không chỉ là món ăn đơn giản mà ẩn chứa tâm huyết của người đầu bếp. Mỗi bát cháo thơm ngon, nóng hổi là kết quả của hàng chục giờ đồng hồ miệt mài, mang đến cho thực khách hương vị độc đáo và sự ấm lòng.

Linh hồn của món cháo lạ này chính là củ ấu tẩu, một loại củ có độc tính. Củ ấu tẩu khô được bày bán ở chợ, nhưng nếu chế biến không đúng cách sẽ rất nguy hiểm. Để làm cháo, củ ấu tẩu cần được ngâm trong nước vo gạo đậm đặc khoảng 10 tiếng, sau đó ninh nhừ trong nhiều giờ đồng hồ để loại bỏ hoàn toàn chất độc. Quá trình ninh nấu đòi hỏi sự kiên nhẫn và cẩn thận, vì chất độc còn sót lại trong củ ấu tẩu có thể gây hại cho người ăn.

Cô Miên, người chế biến món cháo này, luôn nếm thử trước khi bán để đảm bảo an toàn. Nếu chất độc còn sót lại, đầu lưỡi sẽ có cảm giác tê tê. Cô sẽ tiếp tục nấu và thử cho đến khi nào hết độc mới bán. Sự cẩn thận và kỹ thuật chế biến tỉ mỉ của cô Miên đã tạo nên một món cháo độc đáo, vừa lạ miệng vừa an toàn.

Cháo giò lợn, thêm trứng gà hoặc vịt lộn, ngon tuyệt!

Món cháo trắng được chế biến từ gạo tẻ pha nếp cái hoa vàng, mang đến hương thơm dịu nhẹ, vị ngọt thanh, kết cấu dẻo, nhuyễn nhừ, sền sệt. Giò lợn được lựa chọn kỹ từ những con lợn nuôi tại địa phương, đảm bảo độ tươi ngon, sau khi được thui lửa cho giòn, cạo sạch và chặt khúc, sẽ được ninh nhừ. Thịt lợn được băm nhuyễn, xào chín thơm phức. Cháo trắng, ấu tẩu và giò lợn được nấu riêng biệt trong những chiếc nồi nhỏ. Khi khách đến, cháo và các nguyên liệu được lần lượt cho vào bát, điểm thêm rau mùi, tía tô. Ngoài giò lợn và thịt băm, khách có thể lựa chọn thêm trứng gà hoặc trứng vịt lộn để tăng thêm hương vị cho món ăn.

Thịt băm ăn kèm cháo ấu tẩu.

Nước ninh giò lợn vàng óng quyện vào cháo trắng, mềm mịn. Vị đắng nhẹ của ấu tẩu hòa quyện với hương béo ngậy của giò lợn và thịt băm, thêm vị thơm nồng của tía tô, cay cay của tiêu, và hương thơm lừng của hành lá, tạo nên một món ăn ấm áp cho buổi tối ở vùng cao.

Kết luận

Ấu tẩu, loại củ độc tính, được bàn tay khéo léo của người dân Hà Giang biến hóa thành đặc sản vùng cao nguyên đá. Chế biến ấu tẩu đòi hỏi sự cẩn trọng và kinh nghiệm. Cháo ấu tẩu là món ngon đặc trưng, tuy nhiên, tốt nhất nên được nấu bởi những người có kinh nghiệm để đảm bảo an toàn.

Cháo ấu tẩu, với vị đắng đặc trưng, còn được gọi là cháo đắng.

Cháo ấu tẩu là món ăn đặc sản của Hà Giang, nên thưởng thức 1-2 bát mỗi tuần. Một bát cháo có giá từ 20.000 – 50.000 VND, được bán phổ biến ở các quán ăn trong thành phố Hà Giang và thị trấn Đồng Văn.

Du khách đến Hà Giang có thể thưởng thức cháo ấu tẩu ngon tại nhiều địa điểm như cháo ấu tẩu Hương (thành phố Hà Giang), cháo ấu tẩu Mộc Miên (thị trấn Đồng Văn),…

Ngoài cháo ấu tẩu, du khách đến Hà Giang còn được thưởng thức nhiều món ngon đặc trưng khác như phở Tráng Kìm, phở chua, thắng dền, thắng cố, bánh tam giác mạch. Mỗi món đều mang hương vị đậm đà, đặc trưng của cao nguyên đá, chắc chắn sẽ khiến bạn nhớ mãi.