Bình Định là quê hương của nhiều tháp Chăm cổ độc đáo như tháp Đôi, Bánh Ít, Bình Lâm, Cánh Tiên, Phú Lốc, Dương Long, Thủ Thiện và Hòn Chuông.

Bình Định, xứ Vijaya xưa, từng là kinh đô Chăm pa (thế kỷ X – XV) với những công trình kiến trúc độc đáo. Nơi đây lưu giữ dấu ấn lịch sử hào hùng qua các khu đền tháp Chăm nổi tiếng như tháp Đôi, tháp Bánh Ít, tháp Bình Lâm, tháp Cánh Tiên, tháp Phú Lốc, tháp Dương Long, tháp Thủ Thiện, tháp Hòn Chuông.

Lữ Phong có mối quan hệ đặc biệt với những ngôi tháp cổ ở Bình Định. Ngoại trừ tháp Hòn Chuông, nằm ở vị trí hiểm trở và chưa được nghiên cứu nhiều, y đã ghé thăm hầu hết các tháp còn lại. Mỗi chuyến về Quy Nhơn, y đều dành thời gian khám phá những công trình kiến trúc cổ kính này. Giữa tháng 4/2021, y lại tranh thủ dịp cuối tuần để trở lại vùng đất đầy nắng gió ấy.

Bình Định, với Quy Nhơn là điểm nhấn, sở hữu vô số địa điểm du lịch hấp dẫn. Lữ công tử, dù được bạn bè vây quanh, vẫn chỉ dành trọn một ngày để khám phá những ngôi tháp Chăm cổ kính. Lần này, y không đơn độc, có bạn đồng hành bên cạnh, khiến chuyến đi thêm phần thú vị.

Tháp Đôi, Tháp Bánh Ít: di sản Quy Nhơn

Khám phá di sản tháp Chăm Bình Định.

Tháp Đôi, biểu tượng của thành phố Quy Nhơn, tọa lạc ngay trung tâm đô thị.

Nằm ngay trung tâm Quy Nhơn, Tháp Đôi là quần thể tháp Chăm mang dấu ấn kiến trúc Khmer. Được xây dựng trong giai đoạn cuối thế kỷ XII đến thế kỷ XIII, thời điểm Champa và Chân Lạp liên tục chiến tranh, Tháp Đôi phản ánh sự giao thoa văn hóa độc đáo. Điểm khác biệt so với các tháp Chăm truyền thống là phần mái, thể hiện sự pha trộn phong cách kiến trúc đặc trưng của hai nền văn hóa.

Từ cổng tháp Đôi, rẽ phải theo đường Trần Hưng Đạo, tiếp tục đi theo hướng Đào Tấn, Nguyễn Huệ ra khỏi thành phố khoảng 20km. Cạnh một nhánh sông Kôn, cụm tháp Bánh Ít hiện lên sừng sững trên đỉnh ngọn đồi cao bên kia dòng sông.

Khám phá quần thể tháp Chăm Bình Định.

Cụm tháp Bánh Ít sừng sững trên đỉnh đồi.

Cụm tháp Chăm ở Bình Định từng có con đường lát đá vòng theo mé trái ngọn đồi, nhưng sau khi được trùng tu, di tích được bố trí lại theo trục chính: đi qua tháp cổng (tháp thấp nhất bên phải bức ảnh) rồi lên thẳng tháp chính ở đỉnh đồi. Đây là cụm tháp Chăm lớn nhất còn sót lại ở Bình Định.

Khám phá di sản Chăm Bình Định.

Con đường thẳng tắp dẫn lên đỉnh tháp.

Tháp Bình Lâm, Tháp Cánh Tiên: di sản xưa ở Vijay.

Nằm cách tháp Bánh Ít 7km đường vòng vèo, tháp Bình Lâm tọa lạc tại thôn Bình Lâm, xã Phước Hòa, huyện Tuy Phước, Bình Định. Được mệnh danh là ngôi tháp đẹp nhất trong số các tháp Chăm còn lại ở Bình Định, tháp Bình Lâm nổi bật bởi sự cân đối, uy nghi. Ngôi tháp cổ kính này hiện nằm giữa khu dân cư, sát bên đường làng, là điểm nhấn độc đáo cho vùng quê thanh bình.

Khám phá tháp Chăm Bình Định

Tháp Bình Lâm nằm giữa xóm làng

Từ tháp Bình Lâm, Lữ Phong và đồng bọn men theo đường 636B về thị xã An Nhơn. Tại đây, họ rẽ phải vào QL1A, hướng đến tháp Cánh Tiên – ngôi tháp cổ kính sừng sững trên gò cao, từng là trung tâm thành Đồ Bàn, kinh đô Champa xưa. Nay, tháp Cánh Tiên thuộc xã Nhơn Hậu, thị xã An Nhơn, Bình Định.

Khám phá tháp Chăm Bình Định.

Tháp Cánh Tiên sừng sững trên gò cao giữa kinh đô Đồ Bàn xưa, uy nghi và tráng lệ.

Dương Long – Thủ Thiện: cầu tre sông Kôn

Rời tháp Cánh Tiên, Lữ Phong hướng về QL1A, quyết định khám phá hai cụm tháp Dương Long và Thủ Thiện ở huyện Tây Sơn trước. Hai cụm tháp này nằm cách thị xã An Nhơn khoảng 20km về phía Tây, hứa hẹn một hành trình khám phá đầy thú vị. Lữ Phong muốn dành buổi chiều để ngắm tháp Phú Lốc ở phường Nhơn Thành trong ánh hoàng hôn rực rỡ.

Khám phá tháp Chăm Bình Định.

Mặt trước cụm tháp Dương Long

Cụm tháp Dương Long, gồm 3 ngôi tháp cao nhất trong số các tháp Chăm còn lại ở miền Trung, nổi bật với ngôi tháp giữa cao gần 40 mét. Kiến trúc Khmer in đậm dấu ấn trong thiết kế độc đáo của cụm tháp, khác hẳn với các tháp Chăm truyền thống. Nơi đây từng là kho tàng của những mảnh vỡ đá chạm khắc tinh xảo, hiện được sắp xếp thành tường rào bao quanh 3 ngôi tháp gạch, minh chứng cho sự huy hoàng và bí ẩn của lịch sử.

Đọc thêm

Khám phá tháp Chăm Bình Định

Hàng rào đá trang trí bao quanh ba ngôi tháp.

Gần đối diện cụm tháp Dương Long, bên hữu ngạn sông Kôn, tháp Thủ Thiện đứng sừng sững giữa ruộng nương. Dự kiến trùng tu hoàn thành vào 30/4/2021, nhưng tiến độ công việc chắc chắn sẽ bị chậm lại. Lữ Phong vẫn muốn ghé thăm, tò mò về hình dạng ngôi tháp cổ sau trùng tu. Từ Dương Long sang Thủ Thiện, đường không xa, đặc biệt thú vị khi vượt sông Kôn trên cây cầu tre nứa dài ngút ngát, nối liền xã Tây Bình và Bình Nghi.

Khám phá quần thể tháp Chăm Bình Định

Cầu tre An Chánh bắc qua sông Kôn, tháp Thủ Thiện uy nghi soi bóng trên núi xa.

Khám phá tháp Chăm cổ Bình Định.

Bóng người, xe in hình phản chiếu xuống lòng sông cạn, ánh nắng chiều nhuộm vàng.

Tháp Thủ Thiện ẩn mình giữa nương sắn xanh ngát ven sông, giữa tháng 4/2021. Ngôi tháp bị bao phủ bởi giàn giáo, nhưng công nhân trùng tu đâu mất tăm. Lán bỏ hoang, dường như đã từ lâu.

Khám phá tháp Chăm Bình Định

Tháp Thủ Thiện cổ kính, ẩn mình giữa cánh đồng xanh mướt, đang được trùng tu.

Hoàng hôn nhuộm Tháp Phú Lốc vàng rực.

Chiều muộn, Lữ Phong và đồng bọn ngược dòng sông về thị xã An Nhơn, hướng về tháp Phú Lốc đang nhuộm ánh hoàng hôn. Xe chạy trên QL19B, lướt qua sân bay Phù Cát, ánh nắng tháng Tư dát vàng lên ngôi tháp cổ, khiến nó rực rỡ như một ngọn lửa đỏ giữa nền trời chiều.

Lữ Phong từng nhiều lần chinh phục đỉnh đồi để chiêm ngưỡng ngôi tháp cổ, nhưng lần này, anh chỉ muốn chia sẻ vẻ đẹp của nó với đồng bọn dưới ánh hoàng hôn, không còn đủ thời gian để leo lên tháp nữa.

Khám phá tháp Chăm Bình Định

Tháp Phú Lốc rực đỏ trên đồi cao, đón hoàng hôn tháng Tư.

Lữ Phong và bạn đồng hành tìm một bãi cỏ ven đường QL19B, nghỉ ngơi hóng gió, nhâm nhi nước mát, ngắm ngôi tháp cổ mờ dần trong ánh hoàng hôn. Trăng tròn như đĩa bạc lên cao trên nền trời xanh thẳm, sớm hơn cả khi nắng tắt hẳn. Nét thích thú của người bạn khiến Lữ Phong bớt áy náy khi kéo họ lang thang dưới nắng cả ngày.