Khám phá lò gạch Mang Thít – di sản đương đại phản ánh sự giao thoa văn hóa độc đáo giữa người Khmer, Kinh và Hoa.

Mỗi chuyến đi là một cơ hội để khám phá, để trải nghiệm những điều mới lạ. Với Vĩnh Long, tôi không chỉ muốn thưởng thức vườn trái cây trĩu quả mà còn muốn lạc vào vẻ đẹp cổ kính của Vương quốc đỏ làng gạch Mang Thít. Nơi đây hứa hẹn một hành trình đầy bất ngờ, một vùng đất không bao giờ cũ bởi mỗi lần ghé thăm đều mang đến những trải nghiệm độc đáo.

Từ trên cao, lò gạch gốm trải dài dọc hai bờ kênh Thầy Cai, Hòa Mỹ đến kênh Nhơn Phú, Hòa Tịnh, tạo nên một cảnh quan ấn tượng.

Làng gạch Mang Thít: Nét độc đáo

Nằm cách trung tâm thành phố Vĩnh Long 20km về hướng Nam, làng gạch cổ Mang Thít trải dài hơn 30km, kết nối thành phố Vĩnh Long với hai huyện Long Hồ và Mang Thít. Là nơi giao thoa văn hóa – kỹ nghệ giữa người Khmer, người Kinh và người Hoa, làng gạch gốm Mang Thít được xem là một di sản đương đại, nổi tiếng với những mẻ gạch đỏ được vận chuyển đi khắp cả nước. Xưa kia, làng nghề này được ví như “vương quốc đỏ” hay “vương quốc lò gạch”, nằm dọc theo dòng kênh lớn Cổ Chiên và kênh Thầy Cai, gần nguồn nguyên liệu đất sét nên nghề làm gạch gốm rất phát triển.

Lò gạch Mang Thít, từng sôi động với những công nhân cần mẫn, khách hàng tấp nập và dòng người vận chuyển nguyên liệu, giờ đây chỉ còn là bóng ma của quá khứ. Thời hoàng kim của làng nghề đã lùi vào dĩ vãng khi phương pháp sản xuất truyền thống không thể cạnh tranh với công nghệ hiện đại. Những mẻ gạch nung bằng củi, trấu, mất hàng tuần để hoàn thành, đã trở nên lạc hậu so với quy trình sản xuất nhanh chóng, hiệu quả. Số lượng lò gạch hoạt động hiện nay chỉ còn là một phần mười so với thời kỳ đỉnh cao, nhiều nghệ nhân đã phải từ bỏ nghề truyền thống. Theo số liệu của tỉnh Vĩnh Long, toàn huyện hiện chỉ còn 61 cơ sở lò gạch gốm với 64 miệng lò còn hoạt động, minh chứng cho sự suy tàn của một làng nghề từng vang danh.

Từ trên cao, vùng đất trù phú như một vương quốc với hàng trăm tòa lâu đài nhỏ, những lò gạch cao ngút được xây san sát nhau. Ấn tượng ấy càng trở nên lạc lõng khi biết rằng chỉ còn 1/10 số lò gạch gốm vẫn hoạt động.

Khám phá làng gạch Mang Thít trên xe đạp

Chuyến đạp xe về lò gạch Mang Thít không chỉ là hành trình khám phá khung cảnh miền Tây mà còn là cơ hội để bạn hoà mình vào dòng chảy lịch sử đang dần phai nhạt. Nơi đây được xem như một di sản lộ thiên tuyệt đẹp, ẩn chứa những câu chuyện xưa của vùng đất Vĩnh Long.

Đạp xe dọc theo vùng ký ức di sản lò gạch Mang Thít tại Vĩnh Long là một trải nghiệm thú vị. Bạn có thể vừa đạp xe chầm chậm, vừa ngắm nhìn những lò gạch đỏ cổ kính, nhuốm màu thời gian, hiện lên như một khối di sản kiến trúc cùng nghề truyền thống đặc sắc.

Khám phá di sản Vĩnh Long trên con đường xe đạp, nơi ký ức hiện hữu.

Con đường đạp xe yên tĩnh và thoáng đãng, lý tưởng để thong dong ngắm nhìn những lò gạch cổ kính ven đường.

Đoàn dừng chân nghỉ ngơi tại khu vực gần lò gạch Mang Thít trước khi khám phá bên trong.

Làng gạch với kiến trúc độc đáo, những lò nung khổng lồ bằng gạch đỏ, ẩn chứa câu chuyện hấp dẫn về quy trình làm gạch. Lò gạch Mang Thít thường cao 12m, với quy trình tỉ mỉ: 5 ngày tải dỡ, 15 ngày nung và 7 ngày chờ nguội. Người thợ dùng trấu để nung, canh lửa kỹ lưỡng để gạch chín đều. Sau khoảng một tháng rưỡi, lò gạch cho ra 120 nghìn viên gạch đỏ son, thành quả của sự cần mẫn và kinh nghiệm.

Chúng tôi được tận mắt chiêm ngưỡng những viên gạch đỏ son mới ra lò, rực rỡ và nóng hổi.

Kiến trúc bên trong những lâu đài đỏ ấy khiến chúng tôi ngỡ ngàng. Những mái vòm cao vút như đưa ta lạc vào một thế giới khác, cảm giác như đang đứng ở hè một cái ngõ nhỏ mà ngóng vọng lên. Mỗi lò gạch Mang Thít được xây dựng từ hàng nghìn viên gạch thẻ đều tăm tắp, được sắp xếp khéo léo theo kiến trúc hình tròn. Để hoàn thành một lò gạch, cần đến 10 người thợ xây miệt mài suốt nửa tháng, sử dụng hơn 30.000 viên gạch thẻ. Cửa vào lò gạch thường được thiết kế hình bầu dục độc đáo. Vật liệu trát bên trong thành lò (phần màu xám) không phải là xi măng trộn với cát, mà là đất mùn trộn cát với nước cho thật nhão, một nét đặc trưng riêng của kiến trúc lò gạch Mang Thít.

Lâu đài đỏ lò gạch Mang Thít ẩn chứa kiến trúc độc đáo bên trong.

Nóc mái vòm lò gạch gốm với những đường tròn nhỏ dần ở đỉnh, tạo nên vẻ huyền bí, như lạc vào một tháp cổ kính.

Lịch trình gợi ý

Tham gia tour đạp xe ở Vĩnh Long với Thuận (033.306.804) để đặt chỗ trước! Chuyến đi nhẹ nhàng, kết hợp rèn luyện sức khỏe và ngắm cảnh đẹp, trải nghiệm làng nghề truyền thống. Quãng đường khoảng 40-50km, nên cần có thể lực tốt. Chuyến đạp xe thường bắt đầu từ 5h00 và kết thúc lúc 19h00, với chi phí khoảng 950.000 VND.

Hẹn gặp bạn tại The Bike Café (quận 3) lúc 5 giờ sáng.

8h30: Khởi hành bằng xe 16 chỗ đến Vĩnh Long, dùng điểm tâm tại lò gạch Mang Thít.

– Đạp khám phá lò gạch cổ

– 11h30: nghỉ ngơi

14h00: Trở về điểm đón xe ban đầu.

15h00: Di chuyển về Vĩnh Long, dùng bữa tối và nghỉ ngơi.

– 15h30: Ăn bữa chính,

16h00 – 19h00: lên xe về Sài Gòn, tạm biệt.

Làng gạch Mang Thít, dù đã giảm số lượng lò hoạt động, vẫn là điểm đến hấp dẫn cho những ai muốn khám phá văn hóa làng nghề truyền thống. Còn gì tuyệt vời hơn là đạp xe, một hoạt động thể thao ngoài trời thú vị, để du ngoạn và tìm hiểu về những viên gạch đất nung xưa?

Tác giả: Đỗ Ngọc Hoài Thu