Uzbekistan nổi tiếng với “Big Three”: Samarkand, Bukhara và Khiva, những thành phố mang đậm dấu ấn con đường tơ lụa. Trong đó, Khiva, dù xa nhất và nhỏ nhất, lại là nơi bạn có thể cảm nhận rõ nhất hơi thở của quá khứ.

Uzbekistan sở hữu bộ ba thành phố cổ kính Samarkand, Bukhara và Khiva, những minh chứng sống động cho con đường tơ lụa huyền thoại. Nằm xa nhất và nhỏ nhất trong số đó, Khiva như một cỗ máy thời gian đưa du khách quay ngược về quá khứ, nơi những nét đẹp kiến trúc và văn hóa cổ xưa vẫn còn nguyên vẹn.

Truyền thuyết về Khiva, thành phố cổ kính ở Uzbekistan, kể về Shem, con trai của Noah, người đã tìm thấy một giếng giữa sa mạc và thốt lên “Khi-wa!” (nước ngọt). Dù truyền thuyết có thể là hư cấu, các nhà khảo cổ xác định Khiva được thành lập vào thế kỷ thứ 5 hoặc thứ 6. Từ thế kỷ thứ 6 đến thế kỷ thứ 10, Khiva là trung tâm thương mại sầm uất trên Con đường tơ lụa, nơi các đoàn lữ hành dừng chân trên đường đến Trung Quốc và ngược lại. Khi đế chế Khorezm đặt thủ đô ở Urgench từ thế kỷ thứ 10 đến thế kỷ thứ 14, Khiva trở thành thành phố quan trọng của đế chế. Đầu thế kỷ 18, Khiva trở thành đồng minh của Nga. Năm 1919, vị Khan cuối cùng bị phế truất, Khiva trở thành thủ đô của Cộng hòa Xô viết Khorezm. Sau khi Liên Xô tan rã vào năm 1991, Khiva trở thành một phần của Uzbekistan. Với lịch sử phong phú và kiến trúc độc đáo, Khiva đã được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới vào năm 1990.

Khiva được chia thành hai phần: khu phố cổ Itchan Kala (bên trong tường thành) với kiến trúc Hồi giáo ấn tượng và Dichon-Qala (bên ngoài tường thành). Nằm ở phía Nam sông Amu Darya, Itchan Kala là pháo đài bên trong thành cổ, nơi nghỉ ngơi cuối cùng của các đoàn lữ hành trước khi băng qua sa mạc vào Iran. Bao quanh khu phố cổ là bức tường đất sét dày 10m, cao 5-6m, dài hơn 2 km với bốn cổng: Ata Darwaza, Bagci, Palvan và Tash.

Trong khi các học viện ở Samarkand và Bukhara lộng lẫy với kiến trúc điêu khắc tinh xảo, các học viện ở Khiva chỉ giữ lại nét đẹp ở cổng chính, nội thất đơn giản. Thay vì những quầy hàng lưu niệm, bên trong các học viện ở Khiva là những bảo tàng trưng bày hiện vật, góp phần khẳng định danh hiệu “thành phố của những bảo tàng” cho Khiva.

Thời điểm đẹp nhất

Thời điểm lý tưởng để du lịch Khiva là mùa xuân (tháng 4-5) và mùa thu (tháng 9-11) khi thời tiết dễ chịu, nhiều nắng. Mùa hè (tháng 6-9) nóng bức, còn mùa đông (tháng 12-2) lạnh nhất.

Tới Khiva như thế nào?

Từ Tashkent

Di chuyển từ Tashkent đến Khiva bằng máy bay Uzbekistan Airlines, hạ cánh tại sân bay Urgench cách Khiva 40km. Vé máy bay khoảng 60USD/chiều (khoảng 1.410.000VND), thời gian bay 1,5 giờ. Từ Urgench, bạn có thể di chuyển về khu phố cổ Khiva bằng taxi hoặc xe bus.

Tàu đêm đi từ Tashkent đến Khiva khởi hành lúc 20:30 hàng ngày (trừ thứ Bảy và thứ Hai), đến Khiva lúc 10:52 sáng hôm sau. Bạn có thể mua vé tại ga xe lửa chính ở Tashkent (ga phía Bắc) và nhớ mang theo hộ chiếu.

Bạn có thể di chuyển từ Tashkent đến Khiva bằng xe bus đường dài khởi hành từ bến Tashkent Avtovagzal gần ga tàu điện ngầm Olmazor vào lúc 18:00. Xe sẽ đến Khiva vào ngày hôm sau lúc 13:00. Giá vé khoảng 120.000 Som (tương đương 243.000 VND).

Từ Bukhara

Tàu hỏa từ Bukhara đến Khiva mất khoảng 6 giờ. Có 2 chuyến tàu: 4:15 sáng đến 10:52 và 12:24 đến 17:51. Ga xe lửa Bukhara cách phố cổ khoảng 20 phút đi ô tô. Vào mùa cao điểm, nên mua vé trước càng sớm càng tốt.

Để di chuyển từ Bukhara đến Khiva, bạn có thể bắt xe bus tại một trong ba trạm xe buýt ở Bukhara. Trạm xe bus đi Khiva nằm gần chợ Karvon. Từ trung tâm thành phố Khiva, bạn có thể bắt taxi đến chợ Karvon với giá khoảng 8.000 Som (tương đương 16.000VND). Giá vé xe bus khoảng 140.000 Som (tương đương 285.000VND). Sau khi đến Khiva, bạn có thể bắt taxi chia sẻ từ ga đến phố cổ với giá 50.000 Som/người (tương đương 100.000VND).

Bạn có thể thuê xe riêng từ Bukhara đến Khiva với giá 40 USD (khoảng 940.000 VND), mất khoảng 6 giờ di chuyển. Chuyến đi cho phép bạn dừng lại thăm các pháo đài Khorezm dọc đường.

Từ Samarkand

Tàu đêm khởi hành từ Samarkand lúc 8 giờ tối thứ Sáu, đến Khiva lúc 7 giờ 30 sáng hôm sau. Chuyến tàu kéo dài 11 giờ, giá vé 42 USD (khoảng 990.000 VND), mua tại bến tàu. Nhớ mang theo hộ chiếu!

Bạn có thể di chuyển từ Samarkand đến Khiva bằng tàu hỏa hàng ngày. Lưu ý chọn chuyến đi thẳng đến Khiva để tránh phải dừng lại ở Bukhara. Tàu khởi hành từ Samarkand lúc 13h và đến Khiva lúc 23h.

Vé tham quan

Có ba loại vé tham quan ở Khiva:

Vé vào phố cổ: 50.000 Som (tương đương 100.000 VND).

Vé vào cổng các bảo tàng (trừ tháp canh, tháp minaret và tường thành) là 100.000 Som (tương đương 200.000 VND).

Vé VIP: 150.000 Som (khoảng 300.000 VND), miễn phí vào tất cả di tích.

Vé được bán tại cổng phía Tây, có giá trị trong hai ngày và cần được giữ lại. Hãy quét mã QR trên vé tại lối vào mỗi điểm tham quan để được vào.

Địa điểm tham quan chính

Các học viện Hồi giáo

Học viện Hồi giáo Muhammad Rakhim-Khan, được xây dựng năm 1876 trước Pháo đài Kunya-Ark theo lệnh của Muhammad Rakhim-Khan, là một công trình kiến trúc ấn tượng. Học viện Muhammad Amin-Khan, được xây dựng từ năm 1845 đến 1855, cũng là một ví dụ điển hình về kiến trúc Hồi giáo. Cả hai học viện đều có dòng chữ Ả Rập trang trí trên cổng vào, thể hiện lời chúc trường tồn cho các công trình này. Học viện Muhammad Rakhim-Khan có hai tầng, 125 phòng học, hiện nay được sử dụng làm khách sạn.

Học viện Shergazi-Khan, được xây dựng năm 1718, là thành quả từ chiến thắng của Shergazi-Khan ở Khorasan. Những tù binh chiến tranh ông bắt giữ đã góp phần xây dựng nên học viện này.

Kalta-Minor

Kalta-Minor, được xây dựng vào năm 1854, là biểu tượng của Khiva với kích thước và thiết kế độc đáo. Tháp cao 29 mét, đường kính tại móng là 14,5 mét, và móng có chiều cao 15 mét. Tuy nhiên, đây chỉ là 1/3 chiều cao dự định ban đầu. Muhammad Amin Khan, người có tham vọng xây dựng một minaret cao 80 mét, vượt qua cả Kalyan Minaret ở Bukhara (46 mét) và Qutub Minar ở Delhi (78 mét), đã qua đời năm 1855 trong một cuộc chiến chống lại người Turk, khiến công trình bị đình trệ. Dù các Khan tiếp nối lên nắm quyền, ngân khố quốc gia lại phải chi cho các cuộc chiến chống lại các bộ lạc người Turk, khiến việc xây dựng Kalta-Minor bị đình trệ vô thời hạn. Điều đặc biệt, Kalta-Minor là ngọn tháp duy nhất được phủ hoàn toàn bằng gạch tráng men màu xanh đậm và xanh ngọc, tạo nên vẻ đẹp độc đáo.

Khu phố cổ Khiva nhỏ bé, dễ dàng bao quát trong tầm mắt từ trên pháo đài. Nổi bật là 5 ngọn tháp cao nhất, xếp thành một đường thẳng, mỗi tháp cách nhau khoảng 200m. Giữa trung tâm là tháp Juma, phía tây là Kalta Minor, tiếp theo là Sho-Kalandar Bobo Minaret, Palvan-kari minaret và cuối cùng là… [thêm tên tháp thứ 5]. Sự sắp xếp độc đáo này tạo nên một nét riêng biệt cho kiến trúc Khiva.

Thánh đường Juma

Thánh đường Juma Mosque, được xây dựng từ thế kỷ 10, đã bị phá hủy. Cuối thế kỷ 18, Khan Abdurahman Mehtar đã tài trợ để xây dựng lại ngôi thánh đường này.

Thánh đường Juma khác biệt so với các thánh đường Hồi giáo khác bởi không có cổng vào hình mái vòm và thiếu vắng mái vòm hay sảnh cầu nguyện truyền thống. Thay vào đó, nó có 3 cửa ra vào dẫn vào một sảnh lớn rộng 55x46m, được chiếu sáng bởi ba giếng trời. Điểm nhấn đặc biệt là 215 cột trụ gỗ cao từ 4-5m trong sảnh chính. Trong số đó, 6 cột được chạm khắc hoa văn theo lối Kufi tinh xảo, có niên đại từ thế kỷ thứ 10-11. Những cột khác mang hoa văn chạm nổi với dòng chữ “this possession belongs to Allah/ sở hữu này thuộc về Allah”, có niên đại từ thế kỷ 11-12. Phần lớn các trụ cột được xây dựng vào thế kỷ thứ 18, và du khách có thể thấy những con số 1316, 1510, 1788, 1789 khắc trên cửa và trụ cột, có thể là những dấu ấn về giai đoạn xây dựng nhà thờ Hồi giáo. Bạn có thể leo lên tháp Juma để chiêm ngưỡng toàn cảnh Khiva từ trên cao.

Islam-Khodja

Khu phức hợp Islam-Khodja, được công nhận là Di sản Thế giới của UNESCO năm 1990, là một điểm du lịch nổi tiếng ở Uzbekistan. Nằm ở Khiva, quần thể này bao gồm Học viện Hồi giáo và tháp Khodja Minaret, được xây dựng từ năm 1908 đến 1910. Khodja Minaret nổi bật với chiều cao ấn tượng, trong khi Học viện Hồi giáo dưới chân tháp lại là một ngôi trường nhỏ bé.

Nằm dưới thời trị vì của Muhammad Rakhim -Khan II (1864 – 1910), Tháp Khodja được xây dựng theo kiến trúc Hồi giáo bởi lệnh của tể tướng Islam Khodja. Tháp cao 56,6m, với đường kính chân tháp là 9,5m, mang đến tầm nhìn bao quát 60 di tích kiến trúc ở Khiva từ trên cao. Lối vào chính của học viện Khodja tọa lạc ngay dưới chân tháp. Bên trong, học viện gồm một hội trường lớn, 42 phòng học bao quanh một sân nhỏ và một nhà thờ Hồi giáo ở phía đông nam.

Lăng mộ Makhmud Pahlavan

Lăng mộ Makhmud Pakhlavan là điểm nhấn duy nhất mang mái vòm màu xanh ở Khiva, khác biệt với Samarkand và Bukhara, nơi kiến trúc này phổ biến. Xây dựng vào năm 1701, lăng mộ có mái vòm phủ gạch men xanh, đỉnh mạ vàng lấp lánh, một điểm nhấn độc đáo. Ban đầu, lăng mộ khiêm tốn nhưng nhanh chóng trở thành điểm hành hương cho người Hồi giáo. Makhmud Pahlavan, nhà thơ và chiến binh nổi tiếng thế kỷ 14, được tôn vinh trong lăng mộ. Truyền thuyết kể rằng Pahlavan chinh phục nhà cai trị Ấn Độ và được trao quyền lựa chọn phần thưởng. Pahlavan yêu cầu thả những người đồng hương bị giam cầm. Khi nhà cai trị hỏi số lượng, Pahlavan nói thả tất cả những người đứng vừa trong một tấm da bò. Pahlavan cắt da thành dải mỏng, kết nối chúng thành một chiếc đai lớn, quấn quanh tất cả tù nhân. Nhờ vậy, Makhmud giải cứu nhiều người khỏi cảnh nô lệ. Sau khi qua đời, Pahlavan được phong thánh bởi các giáo sĩ Hồi giáo. Cuối thế kỷ 19, xung quanh lăng mộ được xây dựng thêm một học viện Hồi giáo, tôn vinh di sản của vị anh hùng.

Cung điện Tash-Khauli

Cung điện Tash-Hauli, được xây dựng theo lệnh của Allakuli-Khan từ năm 1830 đến 1838, là minh chứng cho kiến trúc Khorezm độc đáo. Kết hợp tinh tế giữa kiến trúc nhà truyền thống của vùng và biệt thự đồng quê (hauli), Tash-Hauli mang hình dáng chữ nhật với sân khép kín. Nét đẹp của cung điện được tôn vinh bởi nghệ sĩ tài ba Abdullah, người được mệnh danh là Genious. Phòng của Khan, cao nhất và rộng nhất, được trang trí lộng lẫy nhất, phản ánh quyền uy của vị vua. Vợ cả của Khan ở phòng thấp hơn, còn các bà vợ khác ở những phòng nhỏ hơn. Các phòng tiếp khách và làm việc được trang trí tinh tế bằng hoa văn màu xanh lam và trắng, tạo nên không gian thanh tao, sang trọng.

Pháo đài Kyunya-Ark

Nằm ẩn mình sau bức tường thành bằng đất và pháo đài Kyunya-Ark, Khiva, giống như các thành phố cổ khác của Trung Á, từng là trung tâm quyền lực của một đế chế. Bên trong thành, cuộc sống của Khan, các quan chức và quân đội diễn ra trọn vẹn, từ sinh hoạt thường nhật đến giải trí và ăn uống. Pháo đài Kyunya-Ark, khởi công xây dựng từ năm 1686, trải qua nhiều lần bị tàn phá, giờ đây đã được trùng tu lại hoàn hảo. Cảm giác ngắm bình minh hay hoàng hôn từ pháo đài Kyunya-Ark, với khung cảnh lãng mạn của Khiva cổ kính, là trải nghiệm mà bất kỳ du khách nào đến đây cũng nên thử.

Ăn gì?

Tận hưởng bữa tối và hoàng hôn lãng mạn tại Terrassa Cafe, với tầm nhìn ngoạn mục ra Kyunya Ark, Kalta-Minor và Học viện Hồi giáo Mohammed Rakhim Khan từ ban công trên sân thượng. Nhân viên chuyên nghiệp và am hiểu tiếng Anh, menu đa dạng với lựa chọn chay và thuần chay sẽ mang đến trải nghiệm tuyệt vời cho bạn.

Khorezm Art – điểm đến lý tưởng cho những ai yêu thích đồ ăn ngon và giá cả phải chăng. Chất lượng tuyệt vời, giá cả hợp lý, bạn sẽ hài lòng!

Bir Gumbaz, một nhà hàng nhỏ đối diện với Kalta Minor, là địa điểm lý tưởng để ngắm nhìn cuộc sống thường nhật của người dân địa phương.

Kazan là lựa chọn tuyệt vời ở trung tâm phố cổ, với thực đơn đa dạng từ món địa phương đến Nga và Tây, giá cả hợp lý.

Ở đâu?

Để thuận tiện cho việc tham quan phố cổ và di chuyển ra sân bay, bạn nên đặt khách sạn trong khu vực này. Agoda, chúng tôia, Booking… là những trang web uy tín để bạn đặt phòng. Một số khách sạn bạn có thể tham khảo:

B&B Zafarbek là lựa chọn tuyệt vời cho du khách, với vị trí thuận lợi và cơ sở vật chất mới mẻ.

Polvonnazir Guest House, tọa lạc tại trung tâm Itchan Kala, mang đến tầm nhìn ngoạn mục ra khu phố cổ. Các phòng rộng rãi, sạch sẽ, tạo nên không gian nghỉ dưỡng lý tưởng.

Orient Star Khiva là một khách sạn độc đáo, nằm bên trong học viện Hồi giáo và ngay cạnh Kalta Minor. Các phòng nghỉ rộng rãi và ấm cúng, mang đến cho du khách trải nghiệm độc đáo tại thành phố cổ.

Bài viết này là sản phẩm hợp tác giữa chúng tôi và blogger Trần Hồng Ngọc. Toàn bộ nội dung và hình ảnh trong bài viết thuộc bản quyền của chúng tôi. Vui lòng không sao chép hoặc sử dụng dưới bất kỳ hình thức nào mà không có sự cho phép của chúng tôi.

Mục lục bài viết

Thời điểm đẹp nhất

Tới Khiva như thế nào?

Từ Tashkent

Từ Bukhara

Từ Samarkand

Vé tham quan

Địa điểm tham quan chính

Các học viện Hồi giáo

Kalta-Minor

Thánh đường Juma

Islam-Khodja

Lăng mộ Makhmud Pahlavan

Cung điện Tash-Khauli

Pháo đài Kyunya-Ark

Ăn gì?

Ở đâu?