Chợ Lớn từng là khu đô thị phồn thịnh nhất Sài Gòn, hình thành từ thế kỷ 18 khi các dòng tộc người Hoa như Triều Châu, Phước Kiến… di cư đến đây để lập nghiệp.

Chợ Lớn, biểu tượng phồn thịnh của Sài Gòn xưa, là minh chứng cho sự di cư và phát triển của cộng đồng người Hoa. Khoảng 200 năm trước, những dòng tộc Triều Châu, Phước Kiến… đã đến Sài Gòn, lập nghiệp và tạo dựng nên một khu phố Tàu sầm uất. Qua bao thế hệ, họ hòa nhập, trở thành người Việt gốc Hoa, góp phần tạo nên diện mạo đặc sắc của khu vực Quận 5, Quận 11 và một phần Quận 6 ngày nay.

Tháng tư, sau cơn mưa, những con phố người Hoa như bừng tỉnh giấc sau giấc ngủ dài. Kiến trúc xưa cũ, nếp sống riêng biệt, tất cả hòa quyện tạo nên một nhịp sống vừa Sài Gòn, vừa rất riêng. Hàng chục năm trôi qua, những con phố này vẫn giữ nguyên vẹn nét văn hóa đặc trưng, như một lời khẳng định cho sức sống mãnh liệt của một cộng đồng.

Kiến trúc lưu dấu ấn

Nằm nép mình yên bình tại góc giao giữa Đường Tân Hưng và Thuận Kiều, con phố mang một vẻ đẹp cổ kính rất riêng. Những tòa chung cư hai ba tầng cũ kỹ, bám màu thời gian, nằm san sát nhau, phảng phất nét kiến trúc độc đáo. Không phải là nhà cao cửa rộng như phố thị ngoài kia, nhưng những ô cửa sơn lại, khu vườn nhỏ nơi ban công… lại toát lên sự ấm cúng và sức sống mãnh liệt. Những hàng quán với tấm biển chữ Hoa khiến ai cũng nhận ra đây là một góc phố đậm chất Á Đông.

Nét đặc sắc của văn hóa người Hoa tại Sài Gòn còn được thể hiện qua những công trình kiến trúc tôn giáo cổ kính, uy nghiêm như chùa, miếu, đền, đình, hay còn gọi là hội quán. Một trong số đó là Hội quán Tuệ Thành, tọa lạc tại số 710 đường Nguyễn Trãi, quận 5, được xây dựng vào năm 1760, mang kiến trúc truyền thống độc đáo, mang đậm dấu ấn thời gian. Được biết đến với tên gọi khác là Chùa Bà Chợ Lớn, Hội quán Tuệ Thành sở hữu cấu trúc hình chữ Quốc gồm tiền điện, trung điện và hậu điện, với những phù điêu tinh xảo, linh vật long, lân, quy, phụng trên mái nhà, tạo nên vẻ đẹp cổ kính, trầm mặc.

Nằm trên đường Tháp Mười, quận 6, Chợ Bình Tây là một địa danh lịch sử gần 100 năm tuổi. Được xây dựng theo kiến trúc phương Tây, chợ lại mang đậm nét Trung Hoa độc đáo. Cổng chợ cao vút với kiến trúc tháp lầu, bốn phía là đồng hồ lớn, mái ngói âm dương, và hình rồng đắp nổi uy nghi.

Văn hóa độc đáo khác biệt.

Rất khác biệt. Tôi không chắc người khác cảm nhận thế nào, nhưng tôi thấy con người ở đây sống theo nhịp riêng. Nhanh hay chậm, đều đủ để giữ cho họ một cái gì đó thật đặc biệt.

Người Hoa từ lâu đã gắn bó với nghề sản xuất tiểu thủ công nghiệp và buôn bán, truyền nghề từ đời này sang đời khác. Chính vì vậy, những nghề truyền thống của họ vẫn trường tồn qua năm tháng, không hề mai một. Dọc các con phố, từ ngõ trong ra ngõ ngoài, những hàng quán bán một mặt hàng quen thuộc đã tồn tại hàng chục năm. Họ làm cơ khí, hóa nhựa, làm da, dệt vải, bán hương liệu, đông nam dược, đồ gia dụng… Người Hoa rất kỹ về phong thủy, tin rằng nơi làm ăn thuận lợi sẽ không nên thay đổi. Do đó, họ ít khi xây lại hàng quán hoặc di dời, khiến nơi đây vẫn giữ nguyên vẻ cổ kính, đậm chất xưa.

Nằm giữa lòng Sài Gòn, Chợ Lớn là thiên đường ẩm thực, hấp dẫn du khách bởi những món ăn mang đậm hương vị Trung Hoa truyền thống. Từ há cảo, bánh bao, mì vịt tiềm, gà ác tiềm, cơm Triều Châu, heo quay, phá lấu, mì kéo sợi… mỗi món đều là một câu chuyện văn hóa ẩm thực đầy lôi cuốn.

Đời sống văn hóa của người Hoa là sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại. Cuộc sống giản dị, chất phác, giàu bản sắc dân tộc với những lễ hội truyền thống như Tết Nguyên đán, Nguyên Tiêu, Đoan Ngọ, Trung Thu… Ngày hội, nhà cửa, chùa chiền, đình, miếu… rực rỡ sắc màu với đèn kết hoa, giấy màu đỏ, mang đến không khí vui tươi, may mắn và bình yên.

Phố người Hoa bình dị, in dấu tháng năm giữa Sài Gòn hoa lệ.