Thác Bản Giốc: Kỳ quan hùng vĩ ở Cao Bằng

Sông Quây Sơn, dòng chảy xanh biếc tuyệt đẹp trên đất Cao Bằng, uốn lượn tạo nên thác Bản Giốc hùng vĩ, một kỳ quan thiên nhiên tráng lệ.

Sông Quây Sơn uốn lượn thơ mộng trên đất Cao Bằng, dòng nước xanh biếc phản chiếu bầu trời trong veo. Chảy qua những địa hình đa dạng, dòng sông mang đến khung cảnh hữu tình, đặc biệt là vẻ đẹp hùng vĩ của thác Bản Giốc – một kiệt tác thiên nhiên.

Sông Quây Sơn (nghĩa Hán Việt: dòng sông chảy bao quanh núi), còn gọi là sông Quế Sơn hay Quy Xuân (tiếng Trung), bắt nguồn từ các suối ở huyện Tĩnh Tây, tỉnh Quảng Tây (Trung Quốc). Sông chảy qua địa bàn tỉnh Quảng Tây rồi đổ vào địa phận Cao Bằng (Việt Nam) tại cột mốc biên giới số 784, gần cửa khẩu Pò Peo, bản Nà Giào, xã Ngọc Côn.

Nơi sông Quây Sơn đổ về đất Việt Nam.

Khu vực cửa khẩu Pò Peo

Sông Quây Sơn chảy theo hướng nam từ địa phận Việt Nam đến xã Đỉnh Phong, sau đó đổi hướng đông-đông bắc đến xã Đàm Thủy rồi chuyển về hướng đông nam, đổ về thác Bản Giốc. Tại đây, dòng sông trở thành biên giới tự nhiên giữa Việt Nam và Trung Quốc. Dòng chảy đa dạng, lúc ào ào qua các bậc đá, lúc tĩnh lặng như dòng suối. Từ vách núi cao trên đường mòn vào khu bảo tồn vượn Cao Vít ở xã Ngọc Côn, du khách có thể phóng tầm mắt bao quát vùng rộng lớn nơi dòng sông Quây Sơn chảy vào đất Việt.

Sáng sớm trên vách núi cao ở xã Ngọc Côn, sông Quây Sơn như dải lụa mềm mại, uốn lượn trong khung cảnh bình minh thơ mộng.

Dòng sông uốn lượn quanh co, một bên là núi, một bên là ruộng lúa. Mỗi khi hạ độ cao, dòng chảy lại tạo thành những ghềnh nhỏ, trở ngại cho việc lưu thông. Người dân địa phương phải đi bộ qua những tảng đá, nhảy qua ghềnh hoặc dùng bè mảng chống sào để vượt sông.

Người dân qua sông trên bè mảng, ghép từ những thân cây vầu chắc chắn.

Dòng sông uốn lượn, băng qua những cây cầu nhỏ bắc ngang, đôi chỗ là những cây cầu treo lơ lửng trên cao. Nơi nó chảy qua rặng vầu xanh mướt, nơi lại ôm ấp những ngọn núi đá vôi tạo nên khung cảnh sơn thủy hữu tình. Có lúc, sông như dải lụa vắt ngang những thửa ruộng, lúc lại xuyên qua rừng cây vàng đỏ rực rỡ trong mùa thu, khiến bất kỳ ai đi ngang cũng phải ngẩn ngơ trầm trồ.

Dòng Quây Sơn ẩn mình trong rặng vầu xanh mướt, đẹp như một bức tranh.

Nơi khác, dòng sông uốn lượn ôm ấp những ngọn núi đá vôi, tạo nên bức tranh sơn thủy hữu tình với bóng núi in bóng xuống mặt nước.

Dòng sông Quây Sơn là mạch nguồn cuộc sống của người dân hai bên bờ. Nơi đây, không chỉ là nơi cung cấp nước tưới cho những cánh đồng lúa xanh mướt, mà còn là nơi lưu giữ những nét văn hóa truyền thống độc đáo. Gạo nếp ong, đặc sản nổi tiếng, được trồng trên những thửa ruộng ven sông, từng hạt căng tròn, dẻo ngon, mang hương vị đặc trưng. Người dân thu hoạch lúa, bó thành từng bó gánh về nhà, treo trên xà nhà, vừa dùng dần, vừa giữ giống cho vụ sau.

Dòng sông còn là nơi gắn kết cộng đồng trong những nghi lễ truyền thống. Khi có người khuất núi, việc đưa tiễn người thân qua thế giới bên kia cũng được thực hiện trên sông. Nơi an táng có thể là một cồn nổi giữa lòng sông. Người thân đóng bè bằng những thân cây Vầu kết lại, kéo dọc nhánh sông dưới những rặng vầu tỏa bóng. Khung cảnh vừa đẹp, vừa bi tráng, mang đến cho người đưa tiễn không phải là cảm giác về sự kết thúc, mà là sự khởi đầu của một cuộc sống mới ở cõi khác. Dòng sông như một minh chứng cho vòng xoay luân hồi của cuộc sống, nơi con người sinh ra, lớn lên và trở về với đất mẹ.

Bè trôi dọc nhánh sông, bóng vầu in trên mặt nước, tiễn đưa người đã khuất về cõi vĩnh hằng.

Dòng Quây Sơn hiền hòa uốn lượn, điểm xuyết những ghềnh đá tự nhiên. Người dân địa phương khéo léo đắp những con đập nhỏ, tạo nên những hồ nước xanh biếc, giữ vững nguồn nước tưới tiêu cho ruộng lúa. Những bể nước ấy như những viên ngọc bích, tô điểm thêm vẻ đẹp thơ mộng cho dòng sông.

Những bể nước xanh biếc, mênh mông được tạo nên từ bàn tay người dân, đắp đập ngăn dòng nước.

Tại những vùng không thể xây dựng đập nước, người dân đã sáng tạo ra cọn nước dọc sông. Những cọn nước này vừa dẫn nước vào ruộng, vừa cung cấp năng lượng để xay lúa, giã gạo hay chế biến nông sản bằng sức xoay của dòng chảy. Cách tận dụng sức nước này từng rất phổ biến trước khi điện lưới được đưa đến các bản làng.

Những con nước dọc sông không chỉ dẫn nước vào ruộng mà còn được tận dụng để tạo ra những chày giã gạo hoặc nông sản, góp phần vào cuộc sống sinh hoạt và sản xuất của người dân.

Dọc theo dòng Quây Sơn là những làng bản mang đậm bản sắc văn hóa, từ di sản vật thể đến phi vật thể. Nơi đây còn ẩn chứa những tuyệt tác thiên nhiên kỳ thú như động Ngườm Ngao, nhưng nổi tiếng nhất phải kể đến thác Bản Giốc. Nằm ở Đàm Thủy, Cao Bằng, thác Bản Giốc là một trong những thác nước hùng vĩ, thu hút du khách không chỉ trong nước mà cả quốc tế. Đây cũng là điểm cuối của sông Quây Sơn, nơi dòng chảy chia tách lãnh thổ Việt Nam và Trung Quốc. Biên giới hai nước được xác định ở giữa dòng sông, bắt đầu từ đoạn này đến huyện Hạ Lang. Thác Bản Giốc được chia làm hai phần, phần ở Việt Nam được gọi là thác Bản Giốc, phần ở Trung Quốc được chia thành hai thác Đức Thiên – Bản Ước với tổng chiều rộng 208m.

Thác chính hùng vĩ bên phải, thác phụ mềm mại bên trái, tạo nên khung cảnh ấn tượng.

Thác phía Nam, với tên tiếng Trung là Bản Ước, được gọi là thác cao và là thác phụ do lưu lượng nước ít hơn.

Thác Đức Thiên hùng vĩ với chiều rộng 100m, cao 70m và sâu 60m, tạo nên khung cảnh ngoạn mục.

Thác Bản Giốc, thác nước lớn thứ 4 thế giới, nằm giữa biên giới Việt Nam và Trung Quốc, là thác nước tự nhiên lớn nhất Đông Nam Á. Vẻ đẹp của thác thay đổi theo mùa, mùa khô (từ tháng 9) là lúc thác cạn nhất, nước chảy hiền hòa. Khi thu về, lúa chín vàng rực, những tán cây quanh thác khoác lên mình sắc màu rực rỡ, tạo nên khung cảnh huyền ảo, thơ mộng.

Nằm không xa thác Bản Giốc là chùa Phật Tích Trúc Lâm Bản Giốc, nơi du khách có thể ngắm nhìn toàn cảnh một đoạn sông Quây Sơn và thác Bản Giốc thuộc lãnh thổ Việt Nam.

Chùa Phật Tích Trúc Lâm Bản Giốc

Dòng Quây Sơn hiền hòa, với màu xanh ngọc bích hay lam ngọc đặc trưng, như một bức tranh sơn thủy hữu tình, phản ánh vẻ đẹp bình dị của miền sơn cước. Cùng với Thác Bản Giốc, sông Quây Sơn trở thành điểm đến thu hút du khách, góp phần tô điểm thêm cho bản đồ du lịch của tỉnh Cao Bằng.