Miền Bắc Ấn Độ nổi tiếng với những tu viện hùng vĩ được xây dựng cheo leo trên vách núi. Hãy cùng chiêm ngưỡng vẻ đẹp ấn tượng của những công trình kiến trúc độc đáo này.

Tôi đã từng đến nhiều tu viện Phật giáo Mật tông ở Nepal, Tây Tạng, Bhutan, nhưng miền Bắc Ấn Độ vẫn luôn để lại ấn tượng sâu sắc nhất. Những tu viện cheo leo trên vách núi, vừa ấn tượng vừa hiên ngang, khiến tôi không khỏi kính phục. Nhìn những công trình kiến trúc ngoạn mục đó, tôi luôn tự hỏi làm sao con người cổ đại có thể tạo nên những kiệt tác như vậy?

Tu viện Dhankar

Tu viện Dhankar, một công trình cổ kính, đã tồn tại gần 1000 năm.

Nằm ẩn mình giữa Tây Tạng và Ấn Độ, Spiti Valley là một thung lũng hoang sơ thuộc bang Himachal Pradesh. Cái tên “Spiti” có nghĩa là “Vùng đất ở giữa”, phản ánh vị trí độc đáo của nó. Nơi đây là một bức tranh thiên nhiên tuyệt đẹp với những cánh rừng thông xanh ngắt, dòng sông trong veo và những đỉnh núi hùng vĩ. Trên cao, những ngôi làng nhỏ bé yên bình nép mình bên sườn núi, xen kẽ những tu viện Phật giáo cổ kính. Spiti Valley là điểm đến lý tưởng cho những ai muốn tìm kiếm sự bình yên, thoát khỏi nhịp sống hối hả của thành phố.

Thung lũng Spiti, với hình ảnh tu viện Dhankar Gompa chênh vênh trên vách đá ngạo nghễ gần 1000 năm, đã khiến tôi say mê. Nơi đây toát lên vẻ xa xôi, huyền bí, thôi thúc tôi đến tận mắt chứng kiến. Từng là thủ phủ, trung tâm quyền lực và tôn giáo của thung lũng Spiti vào thế kỷ 17, Dhankar là một thị trấn địa thế đắc địa, được bao quanh bởi núi non hùng vĩ và dòng chảy của sông Pin, sông Spiti. Được xây dựng vào thế kỷ thứ 12, Dhankar Gompa tọa lạc trên vị trí chiến lược cao nhất, được chế tác từ gỗ, đá và bùn, trở thành một trong những tu viện quan trọng nhất ở Spiti. Nằm hiên ngang trên vách đá, nhìn xuống dòng sông Pin ở độ cao 3900m, Dhankar Gompa không chỉ là tu viện mà còn là pháo đài vững chãi. Vị trí đắc địa giúp quân thù chưa kịp tiếp cận đã bị phát hiện từ xa, minh chứng cho sự thông minh của người xưa trong việc lựa chọn địa điểm xây dựng.

Dhankar được xây dựng từ thế kỷ 12.

Tu viện Dhankar mới

Dhankar Gompa nổi tiếng với bức tượng Vairochana uy nghi, bốn hình Đức Phật thiền định, kinh điển Phật giáo quý giá, tranh tường Phật Dược Sư và các vị hộ pháp hùng tráng. Tuy nhiên, tu viện cổ kính đang xuống cấp trầm trọng. Một tu viện mới được xây dựng tại làng Shichilling gần đó, nơi sinh sống của khoảng 150 Lạt ma, nhằm bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của Dhankar Gompa.

Tu viện Phuktal

Nằm chênh vênh trên vách núi đá cao vút ở vùng hẻo lánh của thung lũng Zanskar, tu viện Phuktal (Phuktal Gompa) là một kiệt tác kiến trúc ẩn mình giữa thiên nhiên hùng vĩ. Xây dựng hoàn toàn bằng gỗ và bùn, tu viện này được xây dựng trong lòng hang động tự nhiên trên vách núi vào đầu thế kỷ 12. Cho đến thế kỷ 19, Phuktal bị lãng quên cho đến khi nhà đông phương học Alexander Cosmo de Koros phát hiện ra nó vào năm 1826.

Để chiêm ngưỡng vẻ đẹp của Phuktal, du khách cần đi bộ khoảng 3km vào sâu trong hẻm núi. Con đường mòn ngoằn ngoèo dẫn lối qua những làng nhỏ yên bình, với khung cảnh núi non hùng vĩ và dòng sông xanh ngọc biếc uốn lượn. Phuktal chỉ có thể tiếp cận trong 6 tháng mùa hè và mùa thu, khi đường tuyết tan. Vào mùa đông, đường đi bị bao phủ bởi lớp tuyết dày, khiến việc di chuyển trở nên khó khăn và nguy hiểm.

Chính sự khó khăn trong việc tiếp cận đã tạo nên sức hấp dẫn đặc biệt của Phuktal. Khung cảnh thiên nhiên hoang sơ, con đường mòn hiểm trở và vẻ đẹp cổ kính của tu viện sẽ mang đến cho du khách một trải nghiệm khó quên.

Phuktal trong ánh nắng chiều

Tu viện Phuktal, một ốc đảo thanh tịnh, bám víu vào vách núi hiểm trở.

Quang cảnh bên dưới tu viện

Con đường đến tu viện Phuktal trên vách núi ở Ấn Độ là một bức tranh thiên nhiên hoang sơ và hùng vĩ tuyệt đẹp. Tôi đã dành trọn 24 giờ để đắm mình trong khung cảnh ấy, nhâm nhi tách trà Chai nóng hổi và tận hưởng từng khoảnh khắc từ hoàng hôn đến bình minh. Bầu trời đêm đầy sao lung linh và cảm giác đất trời gần nhau đến lạ thường khiến tôi vô cùng ấn tượng. Buổi chiều ở Phuktal đẹp nao lòng, còn buổi sáng sớm lạnh buốt, tôi lại pha một tách trà và ngồi ngắm Phuktal trong gần hai tiếng, chờ từng tia nắng chiếu rọi lên vách đá. Không khí tĩnh lặng, trong trẻo, Phuktal dần hiện ra dưới ánh nắng vàng mềm mại buổi sáng. Cho đến khi rời đi, tôi vẫn cố gắng quay lại nhìn Phuktal lần cuối, bấm máy lưu giữ những tấm ảnh cuối cùng, mặc dù đã chụp hàng trăm bức hình trong ngày hôm trước. Phuktal là một kỉ niệm tuyệt đẹp, đáng nhớ trong tôi. Tôi hi vọng sẽ có cơ hội quay lại nơi này nhiều lần nữa.

Tu viện Karsha

Nằm trong thung lũng Zanskar, bang Jammu & Kashmir, tu viện Karsha (Karsha Gompa) là tu viện lớn nhất và quan trọng nhất vùng này. Toạ lạc trên ngọn núi cao tại thị trấn Padum, Karsha Gompa nổi bật như một bức tranh được tạc vào núi, dễ dàng nhìn thấy từ xa.

Karsha, tọa lạc uy nghi trên đỉnh núi cao ở Padum.

Bên trong tu viện Karsha

Tu viện Karsha uy nghi, bao quát thị trấn Padum thơ mộng dưới chân núi.

Nằm chênh vênh trên vách núi, Karsha là tu viện cổ kính của dòng Gelugpa, phái Mũ Vàng Phật giáo Tây Tạng, được xây dựng từ thế kỷ thứ 10. Nơi đây lưu giữ những bức tranh tường, thangka quý giá từ thế kỷ 10-11 dưới thời Rinchen Zangpo, mang đến cho du khách cơ hội chiêm ngưỡng nét đẹp nghệ thuật cổ xưa. Những âm thanh trầm hùng của tiếng trống, tiếng cầu kinh rầm rì và mùi hương trầm thoang thoảng trong các buổi lễ của các nhà sư ở Karsha là trải nghiệm khó quên. 11 thế kỷ đã trôi qua, bao nhiêu biến thiên lịch sử, nhưng tu viện Karsha vẫn kiên cường đứng vững giữa vùng đất hoang vu khô cằn. Nơi đây như minh chứng cho sức sống mãnh liệt của niềm tin tôn giáo và tinh thần bất khuất của con người.

Từ tu viện Karsha trên vách núi ở Ấn Độ, Padum hiện ra trọn vẹn trong tầm mắt: những ngôi làng nhỏ ẩn mình dưới bóng cây, khói bếp lảng bảng trong ánh hoàng hôn nhạt nắng, xa xa là những dãy núi hùng vĩ bao bọc lấy thung lũng. Phong cảnh nơi đây đẹp đến nao lòng.

Lễ hội Karsha Gustor tại tu viện Karsha trên vách núi ở Ấn Độ thường diễn ra vào tháng Giêng. Nếu bạn có dịp đến Padum vào thời điểm này, hãy dành thời gian tham dự lễ hội độc đáo và ấn tượng này.

Tu viện mặt trăng Lamayuru

Nằm trên đường cao tốc Leh – Srinagar, cách Leh 127km và ở độ cao 3.510m so với mực nước biển, tu viện Lamayuru, còn được gọi là tu viện Yuru, là một kiệt tác kiến trúc và tâm linh của Ladakh. Được thành lập vào thế kỷ 11 bởi hành giả Phật giáo Ấn Độ – Mahasiddacarya Naropa, Lamayuru mang vẻ đẹp độc đáo với địa hình kỳ lạ giống như trên mặt trăng, khiến nó được mệnh danh là “Vùng đất mặt trăng”. Nơi đây trở thành một trong những tu viện Phật giáo lâu đời nhất và linh thiêng nhất trong khu vực, thu hút du khách bởi vẻ đẹp hùng vĩ của cảnh quan núi non bao quanh. Tu viện trên vách núi này là một bảo tàng văn hóa sống động, lưu giữ nhiều bức tranh tường, tác phẩm điêu khắc và bích họa cổ mô tả cuộc đời của các vị thánh, lời dạy của Đức Phật và lịch sử của Ladakh.

Nằm trên đỉnh một ngọn núi nhìn xuống thung lũng Lamayuru, tu viện có ba gian nhà nhỏ ở phía trước, nơi đặt tượng phật 1000 cánh tay và 11 đầu, Padmasambhava và tượng của 8 vị Bồ Tát. Bên cạnh tu viện là hang động Naropa, nơi người ta tin rằng Mahasiddacarya Naropa đã thiền định. Với vẻ đẹp độc đáo và giá trị văn hóa lịch sử to lớn, Lamayuru xứng đáng được gọi là “tu viện mặt trăng”, một minh chứng cho sự giao thoa giữa thiên nhiên hùng vĩ và tâm linh sâu sắc.

Lễ hội Yuru Kabgyad diễn ra vào ngày 17 và 18 tháng 5 theo lịch Tây Tạng tại tu viện Lamayuru, là dịp để chứng kiến những điệu múa đeo mặt nạ đầy ấn tượng và nghi thức đốt hình nộm tượng trưng cho sự hủy diệt bản ngã. Trong những ngày lễ này, tất cả các điện thờ và thangka của tu viện được trưng bày, tạo nên một khung cảnh linh thiêng để các tín đồ chiêm ngưỡng và thờ cúng. Khu vực moonland gần tu viện cũng rất đáng để khám phá. Nơi đây có những vân núi độc đáo, được hình thành từ cấu tạo địa chất dưới đáy biển hàng trăm triệu năm trước, khiến nó giống như bề mặt của mặt trăng, lý giải cho biệt danh độc đáo của khu vực này.

Nằm ẩn mình giữa dãy Himalaya hùng vĩ, Bắc Ấn được mệnh danh là Tiểu Tây Tạng với những vùng đất như Ladakh, Zanskar hay Spiti Valley. Nơi đây sở hữu vẻ đẹp hoang sơ, kỳ vĩ và những tu viện Phật giáo cổ kính được xây dựng trên vách núi cheo leo. Mỗi tu viện mang một nét độc đáo riêng, ẩn chứa nét đẹp văn hóa và kiến trúc độc đáo. Chỉ khi tận mắt chiêm ngưỡng, bạn mới cảm nhận hết vẻ đẹp linh thiêng và hùng vĩ của vùng đất này.

Tác giả: Đặng Thảo Nguyên

Bài viết tham gia chương trình Chúng tôi GoGlobal, thể hiện mong muốn kết nối và học hỏi từ cộng đồng quốc tế, cùng chung tay xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn.