Pháo đài Gwalior, sừng sững trên đỉnh đồi giữa thành phố, là một trong những pháo đài kiên cố nhất của Ấn Độ cổ đại. Khám phá ngay!

Pháo đài Gwalior, được Babur, hoàng đế đầu tiên của đế chế Mughal, ví như “viên ngọc quý của Ấn Độ”, là minh chứng hùng hồn cho kiến trúc phòng thủ của đất nước này. Nằm trên đỉnh một ngọn đồi, pháo đài Gwalior từng là một trong những pháo đài kiên cố nhất Ấn Độ cổ đại, nay là một kỳ quan lịch sử thu hút du khách từ khắp nơi trên thế giới.

Nằm tại thành phố Gwalior, bang Madhya Pradesh (Ấn Độ), Pháo đài Gwalior là một kiệt tác kiến trúc và một hệ thống phòng thủ vững chắc. Với những bức tường cao 10 mét, được trang trí bằng những tác phẩm điêu khắc tinh xảo, pháo đài mang đến vẻ đẹp hùng vĩ và là minh chứng cho sự uy nghiêm của lịch sử.

Theo các nhà sử học, nền móng sớm nhất của pháo đài Gwalior có thể được xây dựng vào thế kỷ thứ 6 bởi vua Suraj Sen, một chiến binh Rajput. Truyền thuyết địa phương kể rằng một vị thánh tên Gwalipa đã đi lang thang đến pháo đài và gặp vua Suraj Sen đang mắc bệnh phong. Gwalipa đề nghị nhà vua ngâm mình trong ao thiêng (nay gọi là Suraj Kund) và vua lập tức khỏi bệnh. Để tỏ lòng biết ơn, Suraj Sen đã đặt tên thành phố là Gwalior theo tên vị hiền triết.

Pháo đài Gwalior là một quần thể kiến trúc bao gồm cung điện Man Mandir, Gujari Mahal, Teli-ka-Mandir, hang đá Siddhachal và đền Sas-Bahu.

Cung điện Man Mandir

Pháo đài Gwalior

Pháo đài Gwalior, một pháo đài hùng vĩ trên đỉnh núi, mang trong mình một lịch sử lâu đời và đầy biến động. Di chỉ khảo cổ và các chữ khắc cho thấy pháo đài đã tồn tại từ thế kỷ thứ 6, từng là một phần của một quần thể pháo đài. Vào cuối thế kỷ thứ 9, triều đại Gurjara-Pratiharas cai trị Gwalior và xây dựng đền thờ Teli Ka Mandir. Sau đó, pháo đài trải qua ba thế kỷ bị cai trị bởi các triều đại Hồi giáo. Đến thế kỷ 14, triều đại Tomar giành lại quyền kiểm soát Gwalior và pháo đài. Vua Man Singh của triều đại Tomar đã xây dựng cung điện Man Mandir, một kiệt tác kiến trúc Rajput, và cung điện Gujari Mahal cho vợ mình, Mrignayani, hiện là bảo tàng khảo cổ học của bang Madhya Pradesh.

Pháo đài Gwalior sau đó được cai trị ngắn ngủi bởi người Mughal, rồi rơi vào tay người Maratha, sau đó lại bị Anh chiếm. Cuộc tranh giành quyền kiểm soát giữa người Maratha và Anh diễn ra liên tục cho đến năm 1844, khi gia tộc Maratha Scindia, dưới sự bảo hộ của chính phủ Anh, cuối cùng đã chiếm giữ pháo đài.

Cung điện Man Mandir

Kiến trúc tinh xảo tỏa sáng tại cung điện Man Mandir.

Man Mandir, từng là dinh thự của dòng họ Tomar, sở hữu kiến trúc độc đáo với 4 tầng, trong đó hai tầng trên cùng có mái che, sân và màn che. Hai tầng hầm được sử dụng để tránh nóng mùa hè, bên dưới là nhà tù hình tròn. Mặt ngoài cung điện được trang trí bởi gạch màu xanh lam và vàng với hoa văn hình học tinh xảo. Bên trong, cột trụ, màn che, bức tường đều được chạm khắc tinh tế. Nơi đây còn là điểm thu hút bởi các hình ảnh động vật được trang trí như sư tử, voi, rồng, cá sấu, công.

Gujari Mahal, tọa lạc trong pháo đài Gwalior, là một cung điện xinh đẹp nay được biến thành Bảo tàng Khảo cổ học. Nơi đây trưng bày những hiện vật quý giá, bao gồm các tác phẩm điêu khắc Hindu và Jain từ thế kỷ 1 và 2 trước Công nguyên, tượng Salabhanjika thu nhỏ, đồ gốm tinh xảo và bản sao các bức bích họa từ Hang Bagh.

Đền Sas-Bahu

Đền Sas-Bahu, một công trình kiến trúc linh thiêng, là nơi thờ phụng thần Vishnu, vị thần tối cao trong đạo Hindu.

Cách cung điện Man Mandir khoảng 1km là cụm đền Sas-Bahu, với cái tên gợi liên tưởng đến mẹ chồng và con dâu. Tuy nhiên, hai ngôi đền này không liên quan đến bất kỳ truyền thuyết nào về gia đình hay tôn thờ hoàng hậu. Sas-Bahu thực chất là nơi thờ thần Vishnu, và có ý kiến cho rằng tên gọi này có thể bắt nguồn từ Sahastra Bahu, một hóa thân khác của vị thần này.

Được xây dựng bởi vua Mahipal của triều đại Kachchhapaghata vào thế kỷ 11, Sas-Bahu gồm hai ngôi đền bằng đá sa thạch đỏ. Ngôi đền lớn hơn thờ thần Vishnu, với một điện chính và ba gian nhỏ. Ngôi đền nhỏ hơn lại dành riêng cho thần Shiva, chỉ có một điện chính.

Sas-Bahu là minh chứng rõ nét cho tài năng điêu khắc của người Ấn Độ. Các bức tường, trần nhà được chạm khắc tinh xảo với vô số phù điêu, tượng, động vật, vũ công, hoạ tiết hình học và hoa lá. Trong số đó, các thần tượng của Brahma, Vishnu và Saraswati thể hiện rõ nét kỹ thuật điêu khắc bậc thầy.

Tuy nhiên, khi người Hồi giáo tràn vào Gwalior, họ đã phá hủy nhiều khuôn mặt trên các tác phẩm điêu khắc. Mặc dù vậy, những phần còn lại vẫn đủ để cho thấy trình độ điêu khắc tinh tế và độc đáo của người Ấn Độ.

Nghệ thuật điêu khắc tinh xảo được trưng bày tại đền Sas-Bahu, tạo nên một kiệt tác nghệ thuật độc đáo.

Nghệ thuật điêu khắc tinh xảo tôn lên vẻ đẹp tráng lệ của đền Sas-Bahu, một kiệt tác kiến trúc cổ xưa.

Teli-ka-Mandir

Teli-ka-Mandir, được xây dựng vào thế kỷ thứ 9, ban đầu là nơi thờ thần Vishnu. Sau này, ngôi đền được chuyển đổi để thờ thần Shiva. Được làm từ gạch nung, kiến trúc của nó khác biệt hoàn toàn với các công trình khác trong khu phức hợp pháo đài. Kết hợp giữa kiến trúc miền Bắc và miền Nam Ấn Độ, Teli-ka-Mandir mang cấu trúc hình tháp chữ nhật, mái cong hình trụ, bên trong có một chính điện và sảnh thờ. Do ban đầu thờ thần Vishnu, ngôi đền được trang trí với vô số hình ảnh biểu tượng liên quan, như rắn, garuda – vật cưỡi của Vishnu, nữ thần sông, và thần Vishnu cùng vợ. Giống như cụm đền Sas-Bahu, Teli-ka-Mandir cũng chịu ảnh hưởng của người Hồi giáo, nhiều phù điêu bị mất mặt. Tuy nhiên, ngôi đền đã được phục chế vào thế kỷ 19. Từ xa nhìn lại, Teli-ka-Mandir có nét tương đồng với kiến trúc các tháp Chăm ở Bình Thuận, Việt Nam.

Teli-ka-Mandir

Giếng bậc thang Khamba Ki Baoli

Năm 1505, khi Sikandar Lodhi, vua của miền bắc Ấn Độ, xâm lược Gwalior, vua Man Singh đã lệnh đóng cửa pháo đài và xây dựng chiếc giếng khổng lồ Assi Khamba Ki Baoli để dự trữ nước trong trường hợp bị bao vây. Với sự khẩn cấp của thời chiến, Assi Khamba Ki Baoli được hoàn thành chỉ trong vòng 5 ngày. Sau chiến tranh, giếng cổ này vẫn được sử dụng làm nguồn nước và được mở rộng thêm các phòng tắm cho hoàng hậu.

Giếng bậc thang Assi Khamba Ki Baoli

Ngôi đền Jain Siddhachal

Nằm ẩn mình trong khu phức hợp pháo đài Gwalior, ngôi đền Siddhachal Jain (hay còn gọi là đền Kirti Stambh Jain) là một địa điểm linh thiêng đối với người Jain. Tại đây, những bức tượng Jain được tạc từ núi đá, mang đậm dấu ấn từ thế kỷ thứ 7 đến thế kỷ 15, tôn vinh hình ảnh các Tirthankara – những vị cứu tinh của đạo Jain.

Dù nhiều bức tượng đã bị phá hủy hoặc bị mài mòn phần mặt bởi quân đội Hồi giáo vào thế kỷ 16, những phần còn lại vẫn giữ được vẻ đẹp nguyên sơ. Đặc điểm dễ nhận thấy nhất của các pho tượng đá này là sự vắng bóng trang phục. Người Jain tin rằng tu hành chân chính là sống một cuộc đời khổ hạnh, từ bỏ mọi ràng buộc vật chất, kể cả quần áo. Chính vì vậy, các tu sĩ Jain thường không mặc bất cứ thứ gì trên người.

Siddhachal, với khung cảnh yên bình, là nơi lý tưởng để những người sùng đạo Jain tìm kiếm sự thanh thản tâm linh, cầu nguyện và thiền định.

Ngôi đền Jain Siddhachal được tạc vào vách núi, một kỳ quan kiến trúc độc đáo.

Bị tàn phá bởi cuộc chiến tôn giáo, tượng Jain cổ bị kẻ thù giấu mặt làm mất đi nét đẹp, để lại nỗi đau cho cộng đồng.

Pháo đài Gwalior vào buổi tối rực rỡ với show âm thanh ánh sáng tại cung điện Man Mandir, đưa bạn ngược dòng thời gian về lịch sử hào hùng của pháo đài. Chuyện tình lãng mạn của vua Raja Man Singh và hoàng hậu Mrignayani được tái hiện sống động trong show diễn tiếng Hindi (19h30) và tiếng Anh (20h30), vé 250Rs (75,000VND/người).

Khám phá Pháo đài Gwalior: Kinh nghiệm du lịch

Từ cổng đến nơi mua vé ở pháo đài là 3km đường dốc, đi bộ khá mệt. Bạn có thể thuê xe hơi lên tận cổng với giá 200Rs (khoảng 60.000VND).

Vé vào pháo đài Gwalior có giá 300Rs/người (khoảng 90.000 VND), nhưng bạn có thể tiết kiệm bằng cách mua online với giá 250Rs/người (khoảng 75.000 VND) tại website của Viện khảo cổ Ấn Độ: https://asi.payumoney.com/all.

Hãy chọn giữa Bhopal và Gwalior Fort, thanh toán bằng thẻ tín dụng.

Vé bao gồm tham quan 4 điểm: Cung điện Man Mandir, Teli-ka-Mandir, đền Jain Siddhachal và cụm đền Sas-Bahu.

Khu phức hợp pháo đài Gwalior rộng lớn, trải dài trên 3km. Du khách có thể thuê xe kéo (rickshaw) để di chuyển thuận tiện giữa các điểm tham quan.

Hãy giữ gìn vệ sinh khi tham quan các khu đền, không vứt rác bừa bãi và tuyệt đối không được vẽ bậy hoặc phá hủy các bức tượng, phù điêu.

Khác hẳn với những công trình kiến trúc quen thuộc ở Delhi, Agra hay Jaipur, pháo đài Gwalior là một kỳ quan độc đáo của bang Madhya Pradesh. Không chỉ là một di sản quý giá từ thời cổ đại, pháo đài Gwalior đến nay vẫn giữ nguyên vẻ đẹp tráng lệ, khiến du khách say mê và thổn thức trước sự hùng vĩ của nó.

Tác giả: Đặng Thảo Nguyên

Bài viết tham gia chương trình Chúng tôi Goglobal