Du lịch Hà Giang, đừng bỏ qua Lũng Cú – điểm cực Bắc tổ quốc và làng Lô Lô Chải để hòa mình vào văn hóa độc đáo của người Lô Lô.

Nằm ẩn mình giữa núi rừng Hà Giang, Lũng Cú là nơi sinh sống của người Lô Lô, một trong những dân tộc thiểu số độc đáo của Việt Nam. Cuộc sống gắn bó mật thiết với núi rừng đã hun đúc nên nền văn hóa độc đáo, mang đậm nét tâm linh và thiên nhiên. Làng Lô Lô Chải tại Lũng Cú là điểm đến lý tưởng để du khách trải nghiệm những nét văn hóa độc đáo của người Lô Lô, góp phần tô điểm cho bức tranh đa sắc màu của nền văn hóa Việt Nam.

Văn hóa độc đáo của người Lô Lô Lũng Cú đang chờ bạn khám phá, một trải nghiệm văn hóa đầy thú vị.

Kiến trúc nhà truyền thống Lô Lô

Người Lô Lô ưa chuộng những thung lũng rộng lớn, bằng phẳng để dựng nhà cửa. Kiến trúc nhà của họ đơn giản, mang nét tương đồng với người Hoa và Cờ Lao. Làng cổ Lũng Cú, nơi cư trú chủ yếu của người Lô Lô, ẩn chứa những ngôi nhà trình tường cổ kính với mái ngói âm dương đặc trưng. Tường vàng đất tạo nên vẻ đẹp mộc mạc, ấm áp. Những ngôi nhà này mang đến sự mát mẻ vào mùa hè và ấm áp vào mùa đông. Giàn hồng cổ rực rỡ sắc hoa, điểm tô thêm vẻ đẹp cho ngôi làng. Mặc trang phục truyền thống của người Lô Lô, dạo quanh làng cổ, bạn sẽ có những bức ảnh đẹp như hoài niệm.

Những ngôi nhà trình tường cổ kính nép mình yên bình trong thung lũng.

Những ngôi nhà trình tường cổ kính nằm yên bình trong thung lũng.

Diện trang phục Lô Lô truyền thống

Nét đẹp văn hóa Lô Lô được lưu giữ trọn vẹn trên những bộ trang phục độc đáo. Trong chuyến hành trình hè về Lũng Cú – Hà Giang, tôi may mắn ghi lại khoảnh khắc xinh đẹp của Thu, cô bạn người Lô Lô. Giữ gìn nét truyền thống, Thu vẫn biến tấu trang phục theo phong cách riêng, thể hiện sự sáng tạo và cá tính. Khăn đội đầu, tay áo được cách điệu với họa tiết và màu sắc mà Thu yêu thích, tạo nên sự độc đáo và thu hút.

Trang phục truyền thống của người Lô Lô nổi tiếng với những họa tiết tinh xảo được đính kết tỉ mỉ, thể hiện nét văn hóa độc đáo của dân tộc.

Trang phục của phụ nữ Lô Lô nổi bật với kỹ thuật thêu tay tinh xảo. Thay vì khung thêu, họ khéo léo xử lý từng đường kim mũi chỉ trên miếng vải. Bộ trang phục truyền thống thường bao gồm áo, quần hoặc váy và khăn, được may từ vải chàm đen.

Áo Lô Lô Hoa là kiểu áo ngắn, cổ tròn, tay dài, gấu áo chạm cạp quần, tôn dáng người mặc. Thân áo được trang trí bằng các mảng màu hình tam giác ghép thành hình vuông. Hai vạt áo có hai đường trang trí lớn, thêu những hoạ tiết truyền thống như ngọn núi, con chim Ngó Bá – loài chim trong truyền thuyết dân gian. Quần phụ nữ Lô Lô Hoa được trang trí bằng những hoa văn chạy dọc ống quần và gần gấu.

Trang phục Lô Lô rực rỡ với họa tiết độc đáo.

Thắt lưng bông hoa văn, điểm xuyết tua màu và hạt cườm, thắt lơi thả hai đầu phía trước, tạo điểm nhấn cho trang phục. Khăn đội đầu Lô Lô rực rỡ với tua chỉ nhiều màu thêu nổi, hoa văn chạy dọc mép và đầu khăn. Cúc nhựa hình hoa, hạt cườm, bạc tròn và tua màu tô điểm thêm cho chiếc khăn độc đáo.

Trang phục rực rỡ, tạo điểm nhấn ấn tượng trong không gian nhà cổ.

Nghệ thuật trang trí trên trang phục của người Lô Lô đen được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia vào ngày 18/08/2022, khẳng định giá trị văn hóa lâu đời và độc đáo của bộ trang phục này.

Phong tục tang ma đặc biệt của người Lô Lô

Ngôi làng dưới chân cột cờ Lũng Cú hiếm hoi mới có dịp chứng kiến đám tang truyền thống của người Lô Lô. Theo quan niệm của họ, trái đất hình tròn, vũ trụ gồm ba thế giới: trần gian – nơi con người sinh sống, thế giới trên trời và thế giới của ma. Người Lô Lô tin rằng trời là cha, đất là mẹ, trời quyết định vận mệnh con người. Họ coi trọng đám tang bởi họ tin rằng con người không nhìn thấy ma quỷ, nhưng ma quỷ luôn dõi theo, bất kính dễ dẫn đến hậu quả. Tang ma ở làng Lô Lô Chải được tiến hành theo hai nghi lễ: làm ma tươi (chôn cất thể xác) và làm ma khô (gia đình đưa người mất về với tổ tiên). Sau khi làm ma, họ hàng đến viếng, mang theo gà, heo, rượu… để góp vào tang ma. Trong những ngày thi hài còn giữ trong nhà, tang chủ mời thầy mo đến làm lễ đưa hồn người chết về với thế giới tổ tiên.

Lễ tang của người Lô Lô được tổ chức chu đáo và công phu.

Lễ tang ma lớn là một nghi thức quan trọng trong văn hóa của họ, kéo dài suốt ba ngày đêm. Hai ngày chính là ngày đầu và ngày cuối, khi bốn đôi nam nữ hóa trang thành những hình tượng đặc biệt, nhảy múa theo vòng tròn. Nam thanh niên hóa thân thành người rừng, sử dụng cây rừng để tạo trang phục, đeo mặt nạ gỗ thô sơ. Phụ nữ lại diện những bộ trang phục truyền thống, sự cầu kỳ của trang phục phụ thuộc vào vai vế và sự giàu có của gia chủ. Nghi thức này phản ánh niềm tin rằng tổ tiên họ đã từng ăn mặc như vậy, việc hóa trang chính xác giúp người chết được nhận về bên kia, bắt đầu cuộc sống mới ở thế giới bên kia. Ngoài những người múa chính, những người khác cũng được tham gia vào lễ tang ma, tạo nên một không khí trang trọng và đầy cảm xúc.

Nam thanh niên hóa trang thành người cây, nữ giới diện trang phục truyền thống rực rỡ.

Đám tang rất đông người tham dự.

Hương vị đặc sản thịt treo ấm lòng.

Trong những ngày đông giá rét, bếp củi của các gia đình dân tộc thiểu số ở Hà Giang luôn rực lửa, không chỉ để sưởi ấm mà còn để nấu nướng và chế biến món đặc sản: thịt treo. Hầu hết các dân tộc như Tày, H’Mông, Lô Lô… đều có món ăn độc đáo này trong căn bếp của mình. Thịt treo được làm từ thịt heo đen, một giống heo bản địa có thể thích nghi với khí hậu khắc nghiệt của vùng núi cao. Được chăn thả tự nhiên trên đồi, thịt heo đen săn chắc, phần mỡ nhiều nhưng giòn và thơm. Thịt được chọn để treo thường là ba chỉ hoặc thịt nạc. Bí quyết của món ăn nằm ở công đoạn ướp thịt. Thịt heo sau khi phơi khô được ướp với các loại gia vị truyền thống như hạt dổi, mắc khén, thảo quả, tiêu đen, hoa hồi, hoa quế… Sau đó, thịt được treo trên bếp củi từ 15 ngày trở lên. Dưới tác động của nhiệt độ và gió, thịt dần khô và săn lại. Một miếng thịt treo ngon có bề mặt ám bồ hóng, màu nâu đỏ óng, khi cắt ra phần thịt không bị tách rời mà giữ được độ săn chắc.

Bữa cơm với thịt tro và cải mèo.

Thịt đỏ au, mỡ săn chắc, hấp dẫn khó cưỡng.

Khi có khách, người dân sẽ ngâm thịt vào nước nóng để da mềm, sau đó xào với dầu nóng, thêm gừng, hành lá cho thơm. Thịt treo (thịt lợn gác bếp) mang hương vị đặc trưng: mùi thơm nồng của mắc khén, tiêu, vị khói bếp, thịt nạc dai nhẹ, mỡ và da giòn sần sật.

Lũng Cú, điểm cực Bắc của tổ quốc, tuy nhỏ bé nhưng ẩn chứa nét văn hóa đặc sắc của đồng bào dân tộc thiểu số. Đến Lũng Cú, bạn sẽ được hòa mình vào khung cảnh bình dị và văn hóa độc đáo của làng Lô Lô Chải. Hãy thử khám phá một lần, Lũng Cú chắc chắn sẽ khiến bạn say đắm và lưu luyến!